නමොතස්ස භගවතො අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස
නමොතස්ස භගවතො අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස
නමොතස්ස භගවතො අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස
නමොතස්ස භගවතො අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස
නමොතස්ස භගවතො අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස
‘චොදිතා දෙවදූතෙහි යෙ පමජ්ජන්ති මානවා,
තෙ දීඝරත්තං සොචන්ති හීනකායූපගා නරා.
යෙ ච ඛො දෙවදූතෙහි සන්තො සප්පුරිසා ඉධ,
චොදිතා නප්පමජ්ජන්ති අරියධම්මෙ කුදාචනං.
උපාදානෙ භයං දිස්වා ජාති මරණ සම්භවෙ,
අනුපාදා විමුච්චන්ති ජාති මරණසඞඛයෙ.
තෙ ඛෙමප්පත්තා සුඛිනො දිට්ඨධම්මාභිනිබ්බුතා,
සබ්බවෙරභයාතීතා සබ්බදුක්ඛං උපච්චගුන්ති.’
තෙ දීඝරත්තං සොචන්ති හීනකායූපගා නරා.
යෙ ච ඛො දෙවදූතෙහි සන්තො සප්පුරිසා ඉධ,
චොදිතා නප්පමජ්ජන්ති අරියධම්මෙ කුදාචනං.
උපාදානෙ භයං දිස්වා ජාති මරණ සම්භවෙ,
අනුපාදා විමුච්චන්ති ජාති මරණසඞඛයෙ.
තෙ ඛෙමප්පත්තා සුඛිනො දිට්ඨධම්මාභිනිබ්බුතා,
සබ්බවෙරභයාතීතා සබ්බදුක්ඛං උපච්චගුන්ති.’
(දේවදූත සූත‍්‍රය - මජ්ක්‍ධිම නිකාය)
ධර්මශ‍්‍රවණාභිලාශී ශ‍්‍රද්ධා බුද්ධි සම්පන්න කාරුණික පින්වතුනි, මේ පින්වත් හැම දෙනාම දැන් සූදානම් වෙන්නේ ලොව්තුරා බුදුරජාණන් වහන්සේ අප කෙරෙහි අනුකම්පාවෙන් දේශනා කළ සද්ධර්මයෙන් බිඳක් ශ‍්‍රවණය
කරන්නටයි.
කරන්නටයි.
මම අද දවසේ දී මාතෘකා කළේ දේවදූත සූත‍්‍රයේ එන ගාථා ධර්මයක්. බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරනවා,
‘චෝදිතා දෙවදූතෙහි යෙ පමජ්ජන්ති මානවා’,
යම්කිසි පුද්ගලයෙක් දේව දූතයන් විසින් චෝදනා කරනු ලබන කල්හිත් ප‍්‍රමාදීව වාසය කරයිද,
යම්කිසි පුද්ගලයෙක් දේව දූතයන් විසින් චෝදනා කරනු ලබන කල්හිත් ප‍්‍රමාදීව වාසය කරයිද,
‘තෙ දීඝරත්තං සොචන්ති හීනකායුපගා නරා’
ඒ අය හීන වූ ස්වභාවයකට පැමිණ බොහෝ කාලයක් ශෝක කරනවා.
ඒ අය හීන වූ ස්වභාවයකට පැමිණ බොහෝ කාලයක් ශෝක කරනවා.
‘යෙ ච ඛො දෙවදූතෙහි සන්තො සප්පුරිසා ඉධ’
මෙහි සත්පුරුෂ, නැතිනම් නුවණක් ඇති කෙනෙකුට දේව දූතයන් විසින් චෝදනා කරනු ලබන කල්හි ආය්‍යර් ධර්මයේ අප‍්‍රමාදී වේ නම් ඒ අය නිර්භය වූ ක්ෂේම භූමියකට පැමිණ, සැපවත් භාවයට පත්ව, මේ ජීවිතයේ දී
ම සියලූ දුක් නැතිකර කෙලෙස් පිරිනිවීමෙන් පිරිනිවෙනවා, සියලූ දුක අවසන් කරනවා කියලා ධර්මයේ සඳහන් වෙනවා.
මෙහි සත්පුරුෂ, නැතිනම් නුවණක් ඇති කෙනෙකුට දේව දූතයන් විසින් චෝදනා කරනු ලබන කල්හි ආය්‍යර් ධර්මයේ අප‍්‍රමාදී වේ නම් ඒ අය නිර්භය වූ ක්ෂේම භූමියකට පැමිණ, සැපවත් භාවයට පත්ව, මේ ජීවිතයේ දී
ම සියලූ දුක් නැතිකර කෙලෙස් පිරිනිවීමෙන් පිරිනිවෙනවා, සියලූ දුක අවසන් කරනවා කියලා ධර්මයේ සඳහන් වෙනවා.
මජ්ක්‍ධිම නිකායෙ, දේව දූත සූත‍්‍රයේ මේ ලෝකයාට හිතන්න වටිනා කරුණු කීපයක් පෙන්වනවා. අපේ මනස බෙහෙවින්ම විචාරශීලි බවින්, නුවණින් මෙනෙහි කිරීමෙන් අඩුයි. නුවණක් තියෙන කෙනාට ජීවිතයක ස්වභාවය, සසර ස්වභාවය තේරුම් ගන්න තව කෙනෙක් බණ කියන්න ඕන නැහැ. තමන්ගේ විචාරශීලි මනස උදව් කරගෙන ම ජීවිතේ ස්වභාවය තේරුම් ගන්නවා. එහෙම හිතීමේ නුවණ හුරු කරලා නැති කෙනාට, හිතීමේ නුවණ හුරු කරගන්නට උගන්වන සූත‍්‍රයක්, මේ දේවදූත සූත‍්‍රය.
බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරලා තියෙනවා පුද්ගලයො හතර දෙනෙක්,
● උග්ඝටිතඤ්ඤ
● විපඤ්චිතඤ්ඤ
● නෙය්‍ය
● පදපරම
● විපඤ්චිතඤ්ඤ
● නෙය්‍ය
● පදපරම
උග්ඝටිතඤ්ඤ පුද්ගලයගෙ ස්වභාවය ශ‍්‍රැතමය ඥානයෙන් යුක්තයි. චින්තාමය ඥානයෙන් ද යුක්තයි. භාවනාමය ඥානය නැහැ. විපඤ්චිතඤ්ඤ පුද්ගලයට ශ‍්‍රැතමය ඥානය තියෙනවා. චින්තාමය ඥානය නැහැ. භාවනාමය ඥානය නැහැ. නෙය්‍ය පුද්ගලයට ශ‍්‍රැතමය ඥානයත් නැහැ. චින්තාමය ඥානයත් නැහැ. භාවනාමය ඥානයත් නැහැ. පදපරම පුද්ගලයට ශ‍්‍රැතමය ඥානය, චින්තාමය ඥානය, භාවනාමය ඥානය අනාගතයේ ඇතිකර ගැනීමට හැකියාව තියෙනවා.
උග්ඝටිතඤ්ඤ කියන්නේ සසර බොහෝ කල් හුරු පුරුදු කළ, හිතන්න හුරු කළ මනසක්. එබ`දු මනසකට ලෝකෙ ස්වභාවය යම් පමණකින් හමුවුනා නම් ඇති. එයාට අවශ්‍ය මාගය ගැන, ප‍්‍රතිපදාව ගැන දැනුමක් පමණයි. ඒ ටික නැතිකමිනුයි ලෝකෙ ඉන්නෙ. යම් වෙලාවක දී දුක් සහගත ලෝකෙන් එතෙර වෙන මාගය පිළිබඳ කෙටියෙන් හෝ අහන්නට ලැබුනා නම් එපමණක්ම ඇති ධර්මය අවබෝධ වෙන්න. ලෝකෙ තුළ ස්වභාවය එයාට කවුරුවත් කියන්න ඕන නැහැ. හොඳට සසරෙදි හිතන්න හුරු වෙලා තියෙනවා.
සැරියුත් මහ රහතන් වහන්සේ, මුගලන් මහ රහතන් වහන්සේ ගැන හිතන්න. ගිහි කාලේ කෝලිත - උපතිස්ස නමින් හිටියෙ. බුදුරජාණන් වහන්සේ හමුවෙන්නත් කලින් ජීවිතේ දුකයි කියන අදහසින්, ජීවිතේ නිසරුයි කියන අදහසින්, ලෝකයා සතුටුවෙන සැප සහගත අරමුණු වල නිස්සාර බවක් නේද තියෙන්නේ කියලා හොඳට හිතපු, හුරු කරපු මනසක් තිබුනෙ. දුක නිවීම පිළිබඳ පණිවිඩය විතරයි ඒ අයට අවශ්‍ය වෙලා තිබුනෙ.
‘යෙ ධම්මා හේතුප්පභවා තේ සං හේතු තථාගතො ආහ’ කියලා ඒ දුක් නැති කරන තැනට යන මාගය පිළිබඳ කෙටි වචනයක් විතරයි අවශ්‍ය වුනේ. ධර්මය අවබෝධ වුනා. ඒකට හේතුව විචාරශීලීබව සසර හුරු කරලා තිබීම.
විපඤ්චිතඤ්ච පුද්ගලයා ධර්මය අහලා තියෙනවා. නමුත් අහගත්ත දේ නැවත නැවත හිතේ හුරු කළ බව තව ටිකක් අඩුයි එයාට. ඒ නිසා එයාට ධර්මය අවබෝධ වෙන්න මඳක් වෙලා යනවා. ධර්මය අහනකොට අහපුදේට
අනුව නුවණින් අර්ථය ටිකක් බලන්න වෙනවා. අර්ථය මෙනෙහි කරන්න වෙනවා. අර්ථය බලලා, මෙනෙහි කරලා ක්ෂණිකව අවබෝධ කරගන්නවා.
විපඤ්චිතඤ්ච පුද්ගලයා ධර්මය අහලා තියෙනවා. නමුත් අහගත්ත දේ නැවත නැවත හිතේ හුරු කළ බව තව ටිකක් අඩුයි එයාට. ඒ නිසා එයාට ධර්මය අවබෝධ වෙන්න මඳක් වෙලා යනවා. ධර්මය අහනකොට අහපුදේට
අනුව නුවණින් අර්ථය ටිකක් බලන්න වෙනවා. අර්ථය මෙනෙහි කරන්න වෙනවා. අර්ථය බලලා, මෙනෙහි කරලා ක්ෂණිකව අවබෝධ කරගන්නවා.
නෙය්‍ය කියන්නෙ දැනගත යුතු - නෙය්‍ය පුද්ගලයට ශ‍්‍රැතමය ඥානයත් නැහැ. චින්තාමය ඥානයත් නැහැ. භාවනාමය ඥානයත් නැහැ. නමුත් එයාට ඒ දේවල් ඇති කරගන්න පුළුවන්. මුලින්ම අහන්න ලැබෙන්න ඕන. අහගත්ත දේ හිතන්න හුරු කරන්න ඕන. එහෙම හුරු කරනකොට ලෝකෙ විරාග ස්වභාවය ඇතිවෙලා ධර්මය අවබෝධ වෙනවා.
පදපරම කියන්නෙ පදය කෙළවර කොට, වචනය කෙළවර කොට ඉන්නවා. ධර්මය ශ‍්‍රවණය කරන එයාට වචන ටිකක් ඇහෙනවා මිසක වචනවල අර්ථය මෙනෙහි කරන්නෙ නැහැ. අර්ථය අවබෝධ කරගන්න උත්සාහවත්
වෙන්නෙ නැහැ. අහන වෙලාවෙ මෙනෙහි කරන්නෙත් නැහැ. නැගිටලා ගිහින් මෙනෙහි කරන්නෙත් නැහැ. වචනයට පමණක් සීමාවුන චරිතයක්තියෙනවා. පදපරම පුද්ගලයට ඉන්ද්‍රිය වඩා වධනය කර ගන්නත්, නෙය්‍ය පුද්ගලයට ලෝක ස්වභාවය අහලා ඒ ගැන හිතන්නත් හොඳට හුරු කරන සූත‍්‍රයක් තමයි මේ දේවදූත සූත‍්‍රය.
වෙන්නෙ නැහැ. අහන වෙලාවෙ මෙනෙහි කරන්නෙත් නැහැ. නැගිටලා ගිහින් මෙනෙහි කරන්නෙත් නැහැ. වචනයට පමණක් සීමාවුන චරිතයක්තියෙනවා. පදපරම පුද්ගලයට ඉන්ද්‍රිය වඩා වධනය කර ගන්නත්, නෙය්‍ය පුද්ගලයට ලෝක ස්වභාවය අහලා ඒ ගැන හිතන්නත් හොඳට හුරු කරන සූත‍්‍රයක් තමයි මේ දේවදූත සූත‍්‍රය.
ආශ‍්‍රව ධර්මයන් ගෙවෙන විදියට, සසර දුකින් එතෙර වෙන විදියට අපි නුවණින් හිතන්නෙ නැහැ, ශ‍්‍රැතමය ඥානයෙන් ලෝකයේ ඇත්ත ඇති හැටියෙ අහලා නොතිබුනා නම්, ලෝකයේ විරාග ස්වභාවය අහලා නොතිබුනා නම්. ඒ විරාග ස්වභාවය ඇති කරගන්න විදියට හිතන්න හුරු කරන සූත‍්‍රයක් දේවදූත සූත‍්‍රය. ඒ නිසා සූත‍්‍රයේ ඇතුළත් දහම් කරුණු අහගෙන පසෙකින් තබන්න එපා. ඔය පින්වතුන්ගේ ප‍්‍රඥාදී ඉන්ද්‍රිය ධර්මර් වැඩෙන්නෙ මේ අහගත්ත දහම ජීවිතේට එකතු කර ගත්තම. ඇස් ඉදිරිපිටට අරමුණු හම්බවුනත් ඒවා ගැන නුවණින් හිතන්නෙ නැති නිසා බුදුරජාණන් වහන්සේ මේ සූත‍්‍ර දේශනාවෙන් එහෙම හිතන්න හුරු කරවනවා. ජීවත් වෙනකොට ශ‍්‍රැතමය ඥානයට අනුව හොඳට හිතන්න. එහෙම හිතනකොටයි නුවණ තියුණු වෙලා උග්ඝටිතඤ්ඤ, විපඤ්චිතඤ්ඤ කියන වැඩුන ඉන්ද්‍රිය ඇති ස්වභාවයට පත් වෙන්නෙ. එතකොට මේ ධර්මය අවබෝධ කරනවා කියන කාරණාව අපහසු නැහැ.
ලෝකයම ඇත්ත කරගෙන, ලෝකය තුළ ඕනෑවට වඩා ඇලිලා, බැ`දිලා ඉන්න මනසකට ලෝකෙන් එතෙර වෙන සංකල්ප නිරායාසයෙන්ම උපදින්නෙ නැහැ. ලෝකෙන් එතෙර වෙන ප‍්‍රතිපදාවකට හිත නැමෙන්නෙ නැහැ. තමන්ගෙ ඒ අඩුව තියෙනකොට ප‍්‍රතිපක්ෂ කෙලෙස් ධර්මවලින් තමන්ව යට කරනවා. එතකොට මොන විදියටවත් නැගිටින්න බැහැ.
ඒ නිසා මේ දුක් සහගත සසරින් එතෙර වීම පිණිස නිවන කෙළවර කොට දේශනා කරන ලද සූත‍්‍රයක් මේ දේවදූත සූත‍්‍රය. බුදුරජාණන් වහන්සේ හැම වෙලේම ලෝකයට දේශනා කරනවා, මොනවා හරි දෙයක් හම්බ වුනොත් ඒක හොඳට විමසලා බලන්න කියලා.
‘‘මහණෙනි, ඉර උදාවට පූර්ව නිමිත්ත තමයි අරුණ, අරුණ නැගෙනවා කියන එකෙන් කියනවා තව ටිකකින් ඉර උදාවෙනවා කියන පණිවිඩය.’’ ඒ වගේ නොපැමිණි අරහත්වයට පැමිණීමට, නොමුහු කළ චිත්ත විමුක්තිය, ප‍්‍රඥා විමුක්තිය මිහි කිරීමට පූවර් නිමිත්ත කියලා බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළේ යෝනිසො මනසිකාරය. යම් කිසි කෙනෙක් නුවණින් හිතනවා නම් ඒක පූවර් නිමිත්තක්, සසරින් මිදෙන කෙනෙක් කියන එකට. ඒ නිසා හැම දෙනාම මේ දේශනාව හොඳට අහගෙන ජීවිතයෙන් මෙනෙහි කරන්න.
බුදුරජාණන් වහන්සේ දවසක් භික්ෂූන් වහන්සේලාට දේශනා කරනවා, ‘මහණෙනි ජනෙල් දොරවල් සහිත ගෙවල් දෙකක් මැද ඇස් ඇති පුරුෂයෙක් සිටී නම්, ඔහුට පෙනෙනවා ගේ ඇතුළට යන අය, ගෙයින් පිටවෙන අය, මිදුලේ හැසිරෙන අය, මහණෙනි, ඒ වගේ මට මිනිස් ඇස ඉක්ම වූ දිවැසින් මේ ලෝකයට එන අයත් පෙනෙනවා. මේ ලෝකෙ ඉඳලා පරලෝකෙට යන අයත් පෙනෙනවා. බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙලොව, පරලොව දෙකම නුවණින් දැනගෙන, දැකලමයි දේශනා කරන්නේ කියන එකට සාක්ෂියක් පෙන්නුවා. අපිට මෙලොව, පරලොව දෙකම පෙනෙන ඇස් දෙකක් නැහැ. අපට තියෙන්නෙ මිනිස් බවට ආවේණික මසැසක් විතරයි. මිනිස් ඇස ඉක්ම වූ දිවැසක් තියෙනවා නම්, අපිටත් පරලොව පෙනෙනවා. එහෙනම් අපේ ගතිය මීට වඩා වෙනස් වෙනවා.
දෙවියො, මනුෂ්‍යයෝ, නිරිසත්තු කියන තැනක තියෙන්නෙ පංච ගති ටිකක්. මනුෂ්‍ය කියන ගතිය අපිට උරුමවෙලා තියෙන්නෙ මෙලොව දකින ඇහැක් විතරක් තියෙන නිසා. මෙලොව විතරක් නෙවෙයි පරලොවත්
පෙනෙනවා නම් අපේ ගතිය වෙනස් වෙනවා. ගතිය වෙනස් වුනේ නැත්තේ දැකීම වෙනස් නොවුන නිසයි. දැකීම වෙනස් කරගෙන, ගතිය වෙනස් කරගෙන මනුෂ්‍ය ගතිය ඉක්මවා දෙවියන්ගෙ මට්ටමේ ගතියක් ඇති කරගන්න පුළුවන් මෙලොව පරලොව දෙකම දැකලා.
පෙනෙනවා නම් අපේ ගතිය වෙනස් වෙනවා. ගතිය වෙනස් වුනේ නැත්තේ දැකීම වෙනස් නොවුන නිසයි. දැකීම වෙනස් කරගෙන, ගතිය වෙනස් කරගෙන මනුෂ්‍ය ගතිය ඉක්මවා දෙවියන්ගෙ මට්ටමේ ගතියක් ඇති කරගන්න පුළුවන් මෙලොව පරලොව දෙකම දැකලා.
බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරනවා මේ ලෝකේ සමහර අය කාය සුචරිත, වාග් සුචරිත, මනෝ සුචරිත කියන ති‍්‍රවිධ සුචරිතයන්ගේ හැසිරිලා දශ කුසල කමර් පථ කරලා දාන, ශීල, භාවනාදී කුසල ධර්මයන් කරමින් ජීවත්
වෙනවා. මැරුණයින් පස්සේ දිව්‍ය ලෝකවල උපදිනවා. ඒ වගේම මෙලොව ජීවත්වෙන කොට දාන, ශීල, භාවනාදි කුසල කමර් කරලා, ති‍්‍රවිධ සුචරිතයේ හැසිරිලා, දස කුසල ධර්මර් පූරණය කරලා, නැවත මනුෂ්‍ය ලෝකෙ ඉපදුන අයත් ඉන්නවා.
වෙනවා. මැරුණයින් පස්සේ දිව්‍ය ලෝකවල උපදිනවා. ඒ වගේම මෙලොව ජීවත්වෙන කොට දාන, ශීල, භාවනාදි කුසල කමර් කරලා, ති‍්‍රවිධ සුචරිතයේ හැසිරිලා, දස කුසල ධර්මර් පූරණය කරලා, නැවත මනුෂ්‍ය ලෝකෙ ඉපදුන අයත් ඉන්නවා.
ඒ වගේම තථාගතයන් වහන්සේට පෙනෙනවලූ මේ ලෝකෙ ඉන්නකොට මනුෂ්‍යයො කාය දුශ්චරිත, වාග් දුශ්චරිත, මනෝ දුශ්චරිත කියන ති‍්‍රවිධ දුශ්චරිතයේ හැසිරිලා, දස අකුසල කමර් පථයන් කරලා, පංච දුශ්චරිතයේ
හැසිරිලා මරණින් මත්තේ පේ‍්‍රත ලෝකෙ උපදින අය. ඔය විදියට ම අසුර ලෝකෙත්, තිරිසන් ලෝකෙත් උපදින අය දකිනවලූ. ඒ වගේම අකුසල කමර් කරලා නිරයට යන අයත් බුදුරජාණන් වහන්සේ දකිනවලූ.
හැසිරිලා මරණින් මත්තේ පේ‍්‍රත ලෝකෙ උපදින අය. ඔය විදියට ම අසුර ලෝකෙත්, තිරිසන් ලෝකෙත් උපදින අය දකිනවලූ. ඒ වගේම අකුසල කමර් කරලා නිරයට යන අයත් බුදුරජාණන් වහන්සේ දකිනවලූ.
එහෙම නිරයට ගියාම නිරයේ ඉන්නවා විනිශ්චයකාරවරයෙක්, යම රජ්ජුරුවො. ඒ නිරයට ගිය අය යමරජු විසින් විමසීමකට ලක් කරනවලූ. කුමක් නිසාද? මේ තරම් රැුකවරණයක් ජීවිතේට ලබාගන්න පුළුවන් තැනක ඉඳලා මේ වගේ තැනකට එන්න මොනතරම් මෝඩකමක් තියෙන්න ඕනද? මොකක්ද ඒකට හේතුව කියලා අනිත් අයට දන්වන්නත් මඳ හෝ කුසල ධර්මයක් තියෙනවා නම් සිහිපත් කරවලා, ඒක කමර් නිමිත්ත හැටියට අරගෙන එතනින් ආපහු එවන්නත් කියන අදහසින්.
යම රජතුමා පවා හරි අකමැතියිලූ සත්වයො නිරයේ දුක් වි`දිනවට. ඒ ස්පර්ශය එච්චරට පවිටුයි, කෲරයි, කටුකයි කියනවා. ඉතින් මනුෂ්‍ය ලෝකෙ ඉපදිලා අකුසල කමර් කරලා ඒ හේතුවෙන් මරණයෙන් පස්සෙ නිරයට යන නිරි සත්වයො ළ`ගට අරගෙන යම රජතුමා අහනවලූ,
‘‘නුඹ මනුෂ්‍ය ලෝකෙ ඉපදිලා නුවණැති බවට පත්වෙලා – හැම වෙලාවෙම හේතු යෙදෙන කුසලයකින් තමයි මනුෂ්‍යයො, දෙවියො වෙලා උපදින්නෙ. අහේතුක මට්ටමේ නුවණ නැති අලෝභ, අද්වේෂ අමෝහ නැති
මට්ටමේ උපදින්නෙ නෑ - ඉතින් නුවණක් තියෙන, කරුණු කාරණා තේරුම් ගන්න පුළුවන් මට්ටමේ හිටි නුඹ නොයෙක් විදියෙ අකුසල කමර් කරලා, අකුසල කමර් සමාදන් වෙලා මේ වගේ තැනකට ආවෙ, නුඹට ඒ ලෝකෙ දේව දූතයො හමුවුනේ නැද්ද? ඒ අය දේශනා කරන ධර්මය නුඹ ඇහුවෙ නැද්ද?’’ කියලා අහනවා.
මට්ටමේ උපදින්නෙ නෑ - ඉතින් නුවණක් තියෙන, කරුණු කාරණා තේරුම් ගන්න පුළුවන් මට්ටමේ හිටි නුඹ නොයෙක් විදියෙ අකුසල කමර් කරලා, අකුසල කමර් සමාදන් වෙලා මේ වගේ තැනකට ආවෙ, නුඹට ඒ ලෝකෙ දේව දූතයො හමුවුනේ නැද්ද? ඒ අය දේශනා කරන ධර්මය නුඹ ඇහුවෙ නැද්ද?’’ කියලා අහනවා.
‘‘කොහොමද මේ වගේ තැනකට ආවේ නුඹ මනුෂ්‍ය ලෝකෙ මනුෂ්‍යයන් අතර උපන්න පළවෙනි දේව දූතයා දැක්කෙ නැද්ද’’ කියලා අහනවා. ඉන්නකොටත් නුවණ හුරු නොකළ, විචාරශීලී බව හුරු නොකළ ඒ සත්වයාට දේව දූතයා ද නැද්ද කියන කාරණාවක්වත් තේරුම් ගන්න බැරි ඒ මනසට, නිරය වගේ භ‍්‍රාන්ත වෙන, තැති ගන්වන වටපිටාවක් තියෙන තැනක දී විශේෂ නුවණක්, මනසිකාරයක් උපදී ද?
එයා කියනවලූ ‘ස්වාමීනි, මම පළවෙනි දේව දූතයා දැක්කෙ නැහැ.’’ එතකොට යමරජතුමා අහනවා, ‘‘නුඹ දුටුවෙ නැද්ද මිනිසුන් අතර පහළවෙන, අනුන් විසින් කවන, පොවන තමන්ගෙම මළ මූත‍්‍රා ගොඬේ වැටිලා ද`ගලමින් උඩුකුරුව ඉන්න ළදරුවෙක් දැකලා නැද්ද?’’
‘‘දැකලා තියෙනවා, ස්වාමිනී’’
‘‘ඉතින් නුඹට හිතුනෙ නැද්ද, මේ කුඩා දරුවා කියන්නෙ ලෝකය තුළ ඉපදීම කියලා එකක් තියෙනවා කියලා නේද? නැවත නැවත ඉපදෙනවා කියන කාරණාව නේද? මේ ඉපදීම දුක් සහගතයි නේද? අනේ මේ ඉපදීම නැති කරන යම් දහමක් තියෙනවා නම්, ප‍්‍රතිපදාවක් තියෙනවා නම් ඒක මම හොයන්න ඕන කියලා හිතුනෙ නැද්ද’’ කියලා අහනවා.
‘‘අනේ ස්වාමීනි, මට එහෙම හිතුනෙ නෑ. මම ප‍්‍රමාද වුනා.’’ කියලා කියනවා.
මේ දේවදූතයන් විසින් කරුණු කාරණා පැහැදිලි කරද්දිත්, ඒ නොසලකා කුසල ධර්මර් නොකොට අකුසල ධර්මර් කළා ද ඒ අකුසල ධර්මර් නුඹගේ මව හෝ පියා හෝ වෙන සහෝදර සහෝදරියක් කළෙත් නැහැ. නුඹමයි කළේ.
එහෙනම් ඒ විපාකත් නුඹටම වි`දින්න වෙයි. නුඹ මනුෂ්‍ය ලෝකෙදි දෙවන දේව දූතයාවත් දැක්කෙ නැද්ද?’’
‘‘නෑ, ස්වාමීනී මම දැක්කෙ නෑ.’’
‘‘මනුෂ්‍යයො අතර පහළ වුන, අනුන් විසින් කවන, අනුන් විසින් පොවන, නාවන, අන්දවන, පළන්දවන, අත පය වලංගු නැති, කෙස් පැහුණු හම රැුලි වැටුණු සැරයටි ආධාරයෙන් යන ගෙවුනු යොවුන් බව ඇති, පැමිණි ජරා ජීර්ණ ස්වභාවයෙන් යුක්ත වයෝවෘද්ධ අය දැක්කෙ නැද්ද?
‘‘දැකලා තියෙනවා ස්වාමිණි’’
‘‘නුඹට හිතුනෙ නැද්ද ඒකාන්තයෙන්ම මම ද මේ ස්වභාවය නොඉක්ම වූ කෙනෙක්. අද තරුණ වුනත් මේ රූපය මෙබ`දු ස්වභාවයට ඒකාන්ත වශයෙන්ම පත් වෙනවා. මේ මහළු බව දුකක්. තමන්ට කැමති ආකාරයට කටයුතු කරන්න බැරි ජරා ජීර්ණ ස්වභාවයට පත් වීම දුකක්. මම මේ වටපිටාවෙන් මිදුන කෙනෙක් නෙවෙයි. මේ ජරා ජීර්ණ ස්වභාවයෙන් මිදෙන දහමක් තියෙනවා නම් මම එය සොයන්නට ඕනෙ. ඒ තුළ යෙදෙන්නට ඕන කියලා හිතුනෙ නැද්ද?’’
‘‘නැහැ ස්වාමීනි, මම ප‍්‍රමාද වුනා’’
‘‘දේවදූතයන් විසින් චෝදනා කරනු ලබන කල්හිත් ප‍්‍රමාදීව වාසය කළා නම්, අකුසල ධර්මර් කළා නම් විපාකය වි`දින්න වෙනවා.’’ ‘‘මනුෂ්‍ය ලෝකෙ මනුෂ්‍යයන් අතර ඉපදිලා මේවගේ තැනකට එන්නට පෙර නුඹ තුන්වන දේව දූතයාවත් දැක්කෙ නැද්ද?
‘‘දැක්කෙ නෑ ස්වාමිනි’’
‘‘අනුන් විසින් කවන, පොවන, නාවන, අන්දන, පළන්දවන, තමන්ගේ මළ මූත‍්‍රා ගොඬේ වැටිලා ඉන්න, හොරි, කුෂ්ඨ, දද ආදී රෝගයන්ගෙන් පෙළෙන රෝගීන් දැකලා නැද්ද?’’
‘‘දැකලා තියෙනවා.’’
‘‘මේ රෝග ස්වභාවය දුකක්. මෙබ`දු රෝගී ස්වභාවයකට පත්වෙන්න තියෙන හේතුව මම නැති කරලා නැහැ. මේ රෝගී ස්වභාවයනට පත්වීමෙන් මිදෙන මගක් තියෙනවා නම් දහමක් තියෙනවා නම් මම ඒ දහම හොයන්න
ඕනෙ කියලා හිතුනෙ නැද්ද?
ඕනෙ කියලා හිතුනෙ නැද්ද?
‘‘නැහැ ස්වාමීනි’’ කියලා උත්තර දෙනවා. අර විදියටම කරුණු කියලා,
‘‘හොඳයි එහෙනම් නුඹ හතරවෙනි දේව දූතයා දැක්කෙත් නැද්ද?’’
‘‘නැහැ ස්වාමීනි.’’
‘‘මේ ලෝකේ ජීවත් වෙනකොට හොරකම් කරලා, සත්තු මරලා, කාමයෙහි වරදවා හැසිරිලා, රහමෙර පානය කරලා ඒ අකුසල කමර් හේතුවෙන් රජවරු විසින් නොයෙක් වධ බන්ධනයනට පමුණුවන සත්වයො නුඹ දැකලා
නැද්ද?’’
නැද්ද?’’
‘‘දැකලා තියෙනවා ස්වාමිනි’’
‘‘නුඹට හිතුනෙ නැද්ද මේ වගේ ද`ඩුවම් වි`දින්න ලැබීම ඒකාන්තයෙන් දුකක්. මේ වගේ ද`ඩුවම් ලබන වැරදි මගෙන් වෙන්න තියෙන වටපිටාව නැති වෙලා නැහැ. මේ සසර හිටියොත් මේ වගේ අකුසල් කරලා මෙබ`දු ද`ඩුවම් වි`දින්න වෙයි. මේ වගේ ද`ඩුවම් ලබන වටපිටාවෙන් මිදෙන මගක් තියෙනවා නම් ප‍්‍රතිපදාවක් තියෙනවා නම් සොයන්න ඕන කියලා හිතුනෙ නැද්ද’’ කියලා අහනවා.
‘‘නැහැ ස්වාමීනි එහෙම හිතුනෙ නෑ’’ කියනවා. කලින් විදියට ම කියනවා එහෙනම් දුක් වි`දින්න වෙයි කියලා. ඊට පස්සෙ අහනවා, ‘‘මේ වගේ මනුෂ්‍යයො විදියට ඉපදිලා, ක්ෂේම භූමියක ඉපදිලා කුසල ධර්මයන් කරගන්න පුළුවන්, දුක් සහගත සසරින් එතෙර වෙන්න පුළුවන් වටපිටාවක ඉපදිලා මේ වගේ දුක් වි`දින තැනකට ආවේ නුඹ පස්වෙනි දේව දූතයා දැක්කෙ නැද්ද?’’
‘‘නැහැ, ස්වාමීනි’’
‘‘මිනිසුන් අතර නුඹ දැකලා නැද්ද තමන්ගේ කියාගත් හැම දෙයක්ම අතහැරලා, ඥාති හිතෛෂීන්ගෙන් වෙන්වෙලා ඒ අයව අතහැරලා අවසන් ගමන ගිහින් උඩුකුරුව සැතපෙන මළ මිනියක් දැකලා නැද්ද?’’
‘‘දැකලා තියෙනවා ස්වාමිනි’’
‘‘එතකොට නුඹට හිතුනෙ නැද්ද අනේ මේ ලෝකයෙ මරණය කියන එක ඒකාන්තයෙන් දුකක්. තමන්ට පි‍්‍රය වූ, මනාප වූ සියළු දෙයින්ම වෙන්වෙලා මියයන්නට සිදු වීම ඒකාන්තයෙන් දුකක්. මමත් ඒ දුකින් මිදුන කෙනෙක්
නෙවෙයි. මේ දුක නැති කරන දහමක් ප‍්‍රතිපදාවක් තියෙනවා නම් ඒක සොයන්නට ඕන කියලා නුඹට හිතුනෙ නැද්ද?’’
නෙවෙයි. මේ දුක නැති කරන දහමක් ප‍්‍රතිපදාවක් තියෙනවා නම් ඒක සොයන්නට ඕන කියලා නුඹට හිතුනෙ නැද්ද?’’
‘‘ස්වාමිනි, මට එහෙම හිතුනෙ නැහැ. මම ප‍්‍රමාද වුනා.’’
‘‘දේව දූතයින් විසින් චෝදනා කරනු ලබන කල්හිත් නුඹ ඊට ඇහුම්කන් නොදී. ඒ ගැන නොවිමසා අකුසල ධර්මර් කළා නම්, ප‍්‍රමාදීව වාසය කළා නම් ඒ විපාකය නුඹ වි`දින්නට ඕනෙ.’’ කියලා යම රජ්ජුරුවො නිහ`ඩ වෙනවා කියලා පෙන්නුවා.
ඊට පස්සෙ නිරය පාලකයො වෙන වෙනම ඇවිල්ලා මේ නිරි සත්වයාව අල්ලගෙන ගිහින් නිරයේ දුක් පමුණුවන හැටි තමයි පෙන්නන්නෙ. අපාය පිළිබඳ බොහෝ විස්තර තියෙනවා ඔය සූත‍්‍රයේ.