බහුශ‍්‍රැත භාවය. බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් ඇති බව. ‘බහුශ‍්‍රැතෝ හොති සුතධරො, සුත සන්නිශ‍්‍රිතයො.’
ධර්මය හොඳට අහලා තියෙනවා. ඒ වගේම සිතෙන් හොඳට ධාරණය කරලා තියෙනවා. හිතින් හොඳට හිතලා ඒක නුවණිනුත් හොඳට දැකලා තියෙනවා. මොනවද අහලා තියෙන්නෙ? යම් ධර්මයක් තියෙනවා නම් ‘ආදි කළ්‍යාණං, මජ්ෙඣ කළ්‍යාණං, පරියොසාන කළ්‍යාණං, සාත්ථං සව්‍යඤ්ජනං කේවල පරිපුණ්නං පරිශුද්ධං බ‍්‍රහ්ම චරියං අභිවදන්ති තථාරෝපා ධම්මා බහුශ‍්‍රැතා හොන්ති’ අන්න ඒ වගේ ධර්ම. මූල යහපත් වූ මැද යහපත් වූ කෙළවර යහපත් වූ අර්ථ සහිත ව්‍යඤ්ජන සහිත සියලූ ආකාරයෙන් පරිපූර්ණ වූ ශාසන බ‍්‍රහ්ම චරියාව ගැන. මෙතන දී බහුශ‍්‍රැත කියලා පෙන්නන්නේ ලෝකය තුළ දැනුම විදියට සලකන දේ දන්නා බව නෙවෙයි.
බොහෝ අහලා තියෙන්න ඕන වගේම, ඇසුව දේ නැවත නැවත නුවණින් හිතපු බව තියෙන්න ඕන. හිතෙන් පුරුදු කළ බව තියෙන්න ඕන. නුවණින් විමසූ බව තියෙන්න ඕන. නුවණින් විමසලා යම් ආකාරයක තේරුම්
ගත් බවක් තියෙන්න ඕන. මේ සියලූ දේ සම්පූර්ණ වුනාමයි, බහුශ‍්‍රැත පුද්ගලයෙක් බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් ඇති කෙනෙක් කියලා කියන්නේ. මොනවද ජීවිතයෙන් අහලා පුරලා තියෙන්නෙ. මුල, මැද, අග යහපත්, අර්ථ සහිත ව්‍යඤ්ජන සහිත, සම්පූර්ණ පිරිසිදු බ‍්‍රහ්මචරියාවක් තියෙනවා නම්, ශාසන බ‍්‍රහ්මචරියාවක් තියෙනවා නම් මෙන්න මේ ශාසන බ‍්‍රහ්මචරියාව ගැන හොඳට අහලා තියෙන්න ඕන. හොඳට හිතින් පුරුදු කරලා තියෙන්නට ඕන. තමන්ගේ ජීවිතේට දුකක් දොම්නසක් එනවා නම් ඒ ජීවිතේට එන දුක් දොම්නස් නතර කරන්න, තමන්ව ඒ දුකෙන් වළක්වන්න, තමන් වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් වෙන්න ඉන්න තව ඥාතියෙක්, හිතෛෂි කෙනෙක් වගෙයි මේ දෙවන නාථ කරණ ධර්මය. කෙනෙක් තුළ මේ නාථ කරණ ධර්මර්ම තිබුනොත් එයා සනාථව වාසය කරනවා.
ගත් බවක් තියෙන්න ඕන. මේ සියලූ දේ සම්පූර්ණ වුනාමයි, බහුශ‍්‍රැත පුද්ගලයෙක් බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් ඇති කෙනෙක් කියලා කියන්නේ. මොනවද ජීවිතයෙන් අහලා පුරලා තියෙන්නෙ. මුල, මැද, අග යහපත්, අර්ථ සහිත ව්‍යඤ්ජන සහිත, සම්පූර්ණ පිරිසිදු බ‍්‍රහ්මචරියාවක් තියෙනවා නම්, ශාසන බ‍්‍රහ්මචරියාවක් තියෙනවා නම් මෙන්න මේ ශාසන බ‍්‍රහ්මචරියාව ගැන හොඳට අහලා තියෙන්න ඕන. හොඳට හිතින් පුරුදු කරලා තියෙන්නට ඕන. තමන්ගේ ජීවිතේට දුකක් දොම්නසක් එනවා නම් ඒ ජීවිතේට එන දුක් දොම්නස් නතර කරන්න, තමන්ව ඒ දුකෙන් වළක්වන්න, තමන් වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් වෙන්න ඉන්න තව ඥාතියෙක්, හිතෛෂි කෙනෙක් වගෙයි මේ දෙවන නාථ කරණ ධර්මය. කෙනෙක් තුළ මේ නාථ කරණ ධර්මර්ම තිබුනොත් එයා සනාථව වාසය කරනවා.
තුන්වෙනි කාරණාව
‘පුනච පරං භික්ඛවෙ කළ්‍යාණ මිත්තො හොති කළ්‍යාණ සහායකො කළ්‍යාණ සම්පවාකො’
කළ්‍යාණ මිත‍්‍රයන් ඇති බව, කළ්‍යාණ මිත‍්‍රයන් සහය කොට ඇති බව, කළ්‍යාණ මිත‍්‍රයාට තමන් නැමුන බව කියන මේ කාරණාව ජීවිතේට පිහිටක් රැුකවරණයක් ඇති කරන නාථකරණ ධර්මයක්.
වරද පෙන්නලා දෙන, වරදෙහි ගර්හා කරන, නිවැරදි මාවත පෙන්වා දෙන, නිවැරදි මාවතට උත්සාහවත් වෙන පුද්ගලයට කියනවා කළ්‍යාණ මිත‍්‍රයා කියලා. අපිට ජීවිතේ වැරදුන තැන්වල දී වැරදි බව පෙන්නලා හරි දේ
මොකක්ද කියලා පෙන්නලා හරි දේට යොමු කරවන වටපිටාවක් තියෙනවා නම් ඒකට කියනවා කළ්‍යාණ මිත‍්‍රතාව කියලා. ඒ වගේ කළ්‍යාණ මිත‍්‍රයන් ඇසුරු කරන ගමන් ම කළ්‍යාණ මිත‍්‍රයන් සහාය කර ගන්නවා. තමන්ගේ යහපතට උදව් කර ගන්නවා. උදව් කරගෙන එපමණකින් නතර නොවී තමාත් කළණ සිත් ඇතිව ම ඒ අය කෙරෙහි නැඹුරු වුන සිතින් ඉන්නවා. තමාට හැකි පමණින් ඒ කළ්‍යාණ සහායකයන්ට උදව් කරනවා.
මොකක්ද කියලා පෙන්නලා හරි දේට යොමු කරවන වටපිටාවක් තියෙනවා නම් ඒකට කියනවා කළ්‍යාණ මිත‍්‍රතාව කියලා. ඒ වගේ කළ්‍යාණ මිත‍්‍රයන් ඇසුරු කරන ගමන් ම කළ්‍යාණ මිත‍්‍රයන් සහාය කර ගන්නවා. තමන්ගේ යහපතට උදව් කර ගන්නවා. උදව් කරගෙන එපමණකින් නතර නොවී තමාත් කළණ සිත් ඇතිව ම ඒ අය කෙරෙහි නැඹුරු වුන සිතින් ඉන්නවා. තමාට හැකි පමණින් ඒ කළ්‍යාණ සහායකයන්ට උදව් කරනවා.
මෙබ`දු ගති ලක්ෂණ කෙනෙකුගේ ජීවිතය තුළ තිබේ නම් එය ජීවිතයට පිහිට, පිළිසරණ ඇති කරන තුන්වන නාථ කරණ ධර්මය.
හතරවන නාථ කරණ ධර්මය
‘පුනච පරං භික්ඛවෙ භික්ඛු සුවචොහොති සොවචස්සකරණෙහි ධම්මෙහි සමන්තාගතො ඛමො පදක්ඛිණග්ගාහී අනුසාසනිං’
බොහෝ සුවචයි, කීකරුයි. ඒ වගේම සුවච වෙන, කීකරු වෙන ධර්මයන්ගෙන් යුක්තයි. යම්කිසි කෙනෙක් හිතානුකම්පීව වැරැුද්දක් පෙන්නන කොට, අනුශාසනා කරන කොට, බොහෝම කීකරුකමින්, බොහෝම
නිහතමානීව පිළිගන්න ගුණයක් එයා ළ`ග තියෙනවා.
නිහතමානීව පිළිගන්න ගුණයක් එයා ළ`ග තියෙනවා.
දුතිය නාථකරණ සුත‍්‍රයේදී පෙන්නනවා ඒ නිහතමානීකම වැඩිහිටියන්ට විතරක් නෙවෙයි, මධ්‍යම අයටත්, තමන් සමාන අයටත්, තමන්ට වඩා බාල අයටත් එක සේම විය යුතු බව. බලවත් කෙනාට කීකරු වෙන එක ලෝකයේ
ධර්මතාවයක්. ඒකට සුවච බව කියලා කියන්න බැහැ. හොඳට මිල මුදල්, ධනය තියෙන කෙනෙක් ඉන්නවා නම් ධනය නැති කෙනා අර පුද්ගලයා ළ`ග බොහොම සුවචව වැඩ කරනවා. බලසම්පන්න කෙනා ළ`ග දුබල කෙනා
බොහොම සුවචව වැඩ කරනවා. බලයක්, නිලයක්, ධනයක් හින්දා සුවච වීමක් තියෙනවා නම් ඒ සුවච බව ලෞකික එකක්.
ධර්මතාවයක්. ඒකට සුවච බව කියලා කියන්න බැහැ. හොඳට මිල මුදල්, ධනය තියෙන කෙනෙක් ඉන්නවා නම් ධනය නැති කෙනා අර පුද්ගලයා ළ`ග බොහොම සුවචව වැඩ කරනවා. බලසම්පන්න කෙනා ළ`ග දුබල කෙනා
බොහොම සුවචව වැඩ කරනවා. බලයක්, නිලයක්, ධනයක් හින්දා සුවච වීමක් තියෙනවා නම් ඒ සුවච බව ලෞකික එකක්.
නමුත් මෙතන පෙන්නන සුවච බව, කීකරු බව, සුවච කරන ධර්මයන්ගෙන් යුක්ත වීම. ඒ කිව්වෙ යම්කිසි වරදක් පෙන්නුවොත් හෝ මේ විදියට කළ යුතුයි කියලා නිවැරදි දෙයක් හෝ පෙන්නුවොත් ඒ දේ බාල කෙනෙක් පෙන්නුවත්, මධ්‍යම කෙනෙක් පෙන්නුවත්, වැඩිමහල් කෙනෙක් පෙන්නුවත්, ඒකට බොහෝම කීකරුව ආදරයෙන් පිළිගන්න ගතියක් තියෙයි නම් ඒ ගතියට කියනවා සුවච බව කියලා.
ඒ වගේම ඛමො හොති . හොඳට ඉවසනවා. යම්කිසි කෙනෙකුට තව කෙනෙක් වරදක් කළොත්, බැන්නොත්, අපහාසයක් කළොත්, කීකරු කෙනෙක්ගෙ ලක්ෂණය තමයි ඒ ගැන කිපෙන්නෙ නැතුව ඉවසන ගතිය. බලවතාගෙ වචනය ඉවසනවා කියන එක ලෝකයේ ස්වභාවයක්. යම්කිසි කෙනෙක් දුබලයාගේ වචනය ඉවසයි නම් ඒ ඉවසීම හරිම ශ්‍රේෂ්ඨයි.
එක්තරා කාලයක දෙවියනුත් අසුරයනුත් අතර යුද්ධයක් තිබිලා අසුරයො පරාද වෙනවා. පරාද වුන අසුර රජතුමා තව්තිසා දිව්‍ය ලෝකෙට අරගෙන ගියා. එහෙම ගෙනියනකොට වේපචිත්ති අසුරයා ශක‍්‍ර දෙවියන්ට බනිනවා, බනිනවා ඉවරයක් නැතුව. නමුත් ශක‍්‍ර දෙවියො නිහ`ඩව ඉන්නවා. මාතලී දිව්‍ය පුත‍්‍රයා අහනවා, ‘‘මෙච්චර මේ අසුරයා බනිද්දිත් ඇයි ඔබ වහන්සේ නිහ`ඩව ඉන්නේ’’ කියලා.
‘‘මාතලී, බලවත් කෙනෙක් දුබලයෙකුට බනින කොට ඉවසනවා නම් ඒ ඉවසීම එතරම් ශ්‍රේෂ්ඨ නැහැ. නමුත් දුබල කෙනෙක් බලවත් කෙනෙකුට බනිනකොට ඒ බලවතාට ඉවසගෙන ඉන්න පුළුවන් නම් ඒ ඉවසීම හරිම ශ්‍රේෂ්ඨයි’’ කියලා ශක‍්‍ර දෙවියො කියනවා.
ඒ සූත‍්‍රය බොහෝ දිග එකක්. මම මතක් කළේ වැඩිමහල් කෙනෙක් වේවා, මධ්‍යම කෙනෙක් වේවා, බාල කෙනෙක් වේවා, අමනාපයට, තරහට හේතුවෙන දෙයක් කිව්වොත් හෝ කළොත් හෝ ඒ අනුව ගැටෙන්නෙ නැතුව සිතෙන් උපේක්ෂා වෙන්න පුළුවන්, ඉවසන්න පුළුවන් ගතියක් අපි තුළ තියෙයි නම් ඒක අපේ ජීවිතයට බොහොම පිටිවහලක්, රැුකවරණයක් ලැබෙන ධර්මතාවයක්, නාථකරණ ධර්මයක්.
‘පුනච පරං භික්ඛවෙ භික්ඛු යානි තානි සබ‍්‍රහ්මචාරීනං උච්චාවචානි කිංකරණීයානි, තත්ථ දක්ඛො හොති අනලසො’
සබ‍්‍රහ්මචාරී කියන්නේ තමන් එක්ක එකට බ‍්‍රහ්මචරියාවෙ හැසිරෙන පිරිසට. මෙන්න මේ පිරිස දිහා හොඳට බලනවලූ, ‘අනේ මම මේ පිරිසට මොන විදියට ද උදව් කරන්නෙ. මොන විදියට ද උපකාර වෙන්නෙ’ කියලා හැම වෙලාවෙම දක්ෂව, අනලස්ව නිතර විමසන ගතියකින් යුක්තයිලූ එයා. තමන්ගෙ දේ විතරක් කරගෙන නිහ`ඩව ඉන්නෙ නැහැ. අනිත් අය ගැන හිතන එක, අනිත් අයට උපකාර වෙන්න උත්සාහවත් වෙන එක බොහොම වටිනා නාථකරණ ධර්මයක්. ද්‍රව්‍ය කාරණා නෙවෙයි, මේ ඔක්කොම කියන්නෙ ගුණ. තමන්ට දුකක්, දොම්නසක්, කරදරයක් එනකොට ඒ ගුණය විසින් තමන්ට පිහිට උපකාර කරනවා. ඔය පින්වතුන්ට හිතෙයි වෙනත් අය ඇවිත් උපකාර කරනවා කියලා.
නමුත් ඒ උදව් කරන්නෙ තමන් ළ`ග තියෙන ගුණයමයි. මේ නාථ කරණ ධර්මයයි. අපි කෙනෙක් උදව් කළා කියලා පුද්ගල භාවයෙන් දැක්කට, එතන ඒ වැඩ ටික කරලා තියෙන්නෙ මේ නාථ කරණ ධර්මය. ඒ ධර්මයේ ස්වභාවය තමයි තමන්ගේ ජීවිතයට කරදරයක් වුනහම අනිත් අය වහා යොමු කරවනවා මේ ගුණය.
ඊළගට හයවෙනි නාථ කරණ ධර්මය,
‘ධම්ම කාමො හොති පියසමුදාහාරො අභිධම්මෙ අභිවිනයෙ උළාරපාමොජ්ජො’
සද්ධර්මයට ගොඩාක් කැමතියි. ඒ වගේම අභිධර්මය, අභිවිනය ඉගෙන ගන්න හරි කැමතියි. ඒ වචන ඇහෙන කොට ඒ වචන තුළින් හිතට ලොකු සතුටක් දැනෙනවා. ඒ වචනවල අර්ථය හොයන්න, ඒ අර්ථය හිතින් හිතලා
හුරු පුරුදු කරන්න හරි උවමනාවක් තියෙනවා. ඒ තුළින් හිත සතුටු වෙනවා. අභිධර්මය උගන්වන කොට, කියනකොට අභිවිනය උගන්වන කොට, කියන කොට නිදිකිරා වැටෙන්නෙ නෑ. හොඳ ප‍්‍රමුදිත බවක් තියෙනවා. හොඳ සතුටක් තියෙනවා. මෙන්න මේ වගේ ‘‘ධම්ම කාමො හොති’’ ධර්මයට කැමති බවක් තියෙනවා නම් අභිධර්මයෙ, අභිවිනයෙ - උළාරපාමොජ්ජො - මහත් වූ සතුටකින් යුක්ත බවක් සිතේ තියෙනවා නම් එය ද ජීවිතයකට තිබෙන නාථකරණ ධර්මයක්.
හුරු පුරුදු කරන්න හරි උවමනාවක් තියෙනවා. ඒ තුළින් හිත සතුටු වෙනවා. අභිධර්මය උගන්වන කොට, කියනකොට අභිවිනය උගන්වන කොට, කියන කොට නිදිකිරා වැටෙන්නෙ නෑ. හොඳ ප‍්‍රමුදිත බවක් තියෙනවා. හොඳ සතුටක් තියෙනවා. මෙන්න මේ වගේ ‘‘ධම්ම කාමො හොති’’ ධර්මයට කැමති බවක් තියෙනවා නම් අභිධර්මයෙ, අභිවිනයෙ - උළාරපාමොජ්ජො - මහත් වූ සතුටකින් යුක්ත බවක් සිතේ තියෙනවා නම් එය ද ජීවිතයකට තිබෙන නාථකරණ ධර්මයක්.
‘පුනච පරං භික්ඛවෙ භික්ඛු ආරද්ධ විහරති අකුසලානං ධම්මානං
පහානාය කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදාය ථාමවා දළ්හ පරක්කමො
අනික්ඛිත්තධුරො කුසලෙසු ධම්මෙසු.’
පහානාය කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදාය ථාමවා දළ්හ පරක්කමො
අනික්ඛිත්තධුරො කුසලෙසු ධම්මෙසු.’
අකුසල ධර්මයන්ගේ දුරු කිරීම පිණිස, කුසල ධර්මයන්ගේ ඉපිදවීම පිණිස ඇරඹූ වැර ඇතිව, දෘඩ වැර ඇතිව කටයුතු කරන බවක් තියෙනවා නම්, ඒ කියන්නේ නොපසුබස්නා වීර්යයෙන් යුක්ත නම්, හැම විටම ඒ සඳහා
උත්සාහවත් වෙන ගතියක් තියෙනවා නම් ඒකට කියනවා ආරද්ධ විරිය කියලා. එසේ ආරද්ධ විරියෙන් වාසය කරන එකයි සත්වන නාථ කරණ ධර්මය.
උත්සාහවත් වෙන ගතියක් තියෙනවා නම් ඒකට කියනවා ආරද්ධ විරිය කියලා. එසේ ආරද්ධ විරියෙන් වාසය කරන එකයි සත්වන නාථ කරණ ධර්මය.
අටවන නාථ කරණ ධර්මය
‘සන්තුට්ඨො හොති ඉතරීචරචීවර පිණ්ඩපාත සෙනාසන ගිලානපච්චය භෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන’
චීවර, පිණ්ඩපාත, සේනාසන, ගිලන්පස කියන මේ සිවුපසයේ ලද දෙයින් සතුටුවීමත් නාථ කරණ ධර්මයක්, ගිහි කෙනෙකුට වුනත් තමන්ට ලැබෙන ඇ`දුම, ආහාරය, නිවහන, බේත්හේත් පමණකින්ම සතුටු වෙනවා. එසේ ලද දෙයින් සතුටු වෙලා, බොහෝ දේවලට කැමති වෙන ගතිය කියන කෙලේසය මනසින් දුරු කරලා ජීවත් වෙනවා.
කොහොමත් අපිට පරිහරණය කරන්න වෙන්නෙ ලැබෙන දේ තමයි.
කොහොමත් අපිට පරිහරණය කරන්න වෙන්නෙ ලැබෙන දේ තමයි.
නමුත් ලැබෙන පමණකින් සතුටු වෙලා නෙවෙයි බොහෝ දෙනෙක් පරිහරණය කරන්නෙ. ලැබෙන පමණින් අසතුටුව පරිහරණය කරනවා. සතුටින් පරිහරණය කළත්, අසතුටින් පරිහරණය කළත් ලැබෙන්නෙ ඒ ටිකම තමයි.
නමුත් අසතුටින් පරිහරණය කරනකොට මනස දොම්නස් සහගතයි. ජීවිතේ, ධර්මයේ හිත රැුඳෙන්නෙ නෑ. ඒක පාඩුවක්. ඊට පස්සෙ ඒ අසතුට දුරු කරන්න වෙනත් වෙනත් අධාර්මික ක‍්‍රමෝපායන් යොදන්න වෙනවා. තමන්ට සතුට ඇති කරන මට්ටමේ දේ සොයන්න. බොහෝ කෙලෙස් ඇතිවෙනවා. ඒ නිසා ලද දෙයින් සතුටු වෙන කෙනාට තමන් තුළ ප‍්‍රමුදිත භාවයකුත් සතුටකුත් තියෙනවා. ඒ වගේම තව තව දේවල් සෙවීමට ලබා ගැනීමට වැරදි ක‍්‍රමෝපායන් යොදන්න වෙන්නෙත් නෑ. චීවර, පිණ්ඩපාත, සේනාසන, ගිලානප‍්‍රත්‍යය කියන මේ ප‍්‍රත්‍ය හතරේ ලද පමණින් සතුටු වෙනවා කියන එකත් නාථකරණ ධර්මයක්.
‘පුනච පරං භික්ඛවෙ භික්ඛු සතිමා හොති පරමෙන සති නෙපක්කෙන සමන්තාගතො චිරකතම්පි, චිර භාසිතම්පි සරිතා අනුස්සරිතා’
පරමෙන සති නෙපක්කෙන - උතුම් වූ විමසන සිහියකින් යුක්ත වේද. නෙපක්ක කියලා කියන්නෙ විමසන නුවණ විමසන නුවණින් යුක්තව බොහෝ කල් සිට කීවා වූ, බොහෝ කල් සිට කළා වූ දේවල් අරබයා සිහිය තබාගන්න.
සිහිය පිහිටුවා ගන්න. ඒකට හේතුව අපේ ජීවිතයේ වතමානය කියලා තියෙන්නෙ මේ දැන් හම්බවෙන ටික විතරයි. ඊට මෙහා මුළු ජීවිතයම ගොඩ නැගිලා තියෙන්නේ පෙර කිව්වා වූ කළා වූ දේ පදනම් කරගෙන. අතීතය
ඇසුරු කරගෙන තමයි අපේ ජීවිතය තියෙන්නෙ.
සිහිය පිහිටුවා ගන්න. ඒකට හේතුව අපේ ජීවිතයේ වතමානය කියලා තියෙන්නෙ මේ දැන් හම්බවෙන ටික විතරයි. ඊට මෙහා මුළු ජීවිතයම ගොඩ නැගිලා තියෙන්නේ පෙර කිව්වා වූ කළා වූ දේ පදනම් කරගෙන. අතීතය
ඇසුරු කරගෙන තමයි අපේ ජීවිතය තියෙන්නෙ.
අපි යමක් සිහි කරනවා නම් ඒ අරබයා හොඳ සිහියක් පවත්වන්න කියනවා. හොඳට සිහියෙන් යුක්තවම අරමුණු සිහි කරන්න කියනවා. යම්කිසි කෙනෙකුට තමන් කිව්වා වූ කළා වූ දේවල් අරබයා සිහි වෙනකොට, සිහිවෙනවා කියන ධර්මතාවය ගැන හොඳට සිහිය තියෙන්න ඕන. මේ හැම එකකින්ම පෙන්නන්නෙ වතමානයක ජීවත් වෙන්න කියන එක. අපි බොහෝ කල් සිට කිව්වා වූ කළා වූ දේවල් සිහි කරනවා. නමුත් සිහි කරනවා කියන
වතමානය අපි දන්නෙ නැහැ.
වතමානය අපි දන්නෙ නැහැ.
අපිට දැන් ගෙදර සිහිකරන්න පුළුවන්. අම්මා, තාත්තා ගැන සිහි කරන්න පුළුවන්. යාළු මිත‍්‍රයො ගැන සිහි කරන්න පුළුවන්. ගමනක් ගිය හැටි සිහි කරන්න පුළුවන්. කෑමක් කාපු හැටි සිහි කරන්න පුළුවන්. සිහි කරනවා
කියන හැම ධර්මතාවයක් ගානෙම අපේ ජීවිතේ තියෙන්නෙ ‘‘පරමෙන සති නෙපක්කෙන’’ උතුම් විමසන නුවණින් යුක්ත වූ සිහියකින් කියන තැනකින් නෙවෙයි තියෙන්නෙ. අර සිද්ධාන්තය, හිතෙන්ම සිහි කරපු දේ හිතෙන්ම සිහිකෙරුවා කියන සිද්ධිය නොදැන ඒක ඇත්තම ඇත්ත ධර්මතාවයක් වෙලා තමයි අපි ජීවත් වෙන්නෙ.
කියන හැම ධර්මතාවයක් ගානෙම අපේ ජීවිතේ තියෙන්නෙ ‘‘පරමෙන සති නෙපක්කෙන’’ උතුම් විමසන නුවණින් යුක්ත වූ සිහියකින් කියන තැනකින් නෙවෙයි තියෙන්නෙ. අර සිද්ධාන්තය, හිතෙන්ම සිහි කරපු දේ හිතෙන්ම සිහිකෙරුවා කියන සිද්ධිය නොදැන ඒක ඇත්තම ඇත්ත ධර්මතාවයක් වෙලා තමයි අපි ජීවත් වෙන්නෙ.
දැන් අහවල් ගමන ගියා කිව්වම ඇත්තටම ඒ ගමන යනවා කියන සිද්ධිය තුළ අතීතයේ වුන ඒ සිද්ධිය වතමානයෙත් ඒ විදියටම ඇත්ත වෙලා ඒ තුළ තමයි අපි ඉන්නෙ. නමුත් ඉපිද නිරුද්ධ වුන ධර්මතාවයක් දැන් මේ සිහි කරනවා නේද කියන තැන සිහිය තබා ගෙන සිහි කරන්න කියනවා. ඒකයි, ‘චිර කතම්පි, චිරභාසිතම්පි සරිතා අනුස්සරිතා’ කියලා මේ සිහිය පවත්වන්න බොහෝ කල් සිට කිව්වා වූ කළා වූ දේවල් සිහි කරන කොට ඒ සිහිකරන සිද්ධිය අරබයා හොඳට සිහි නුවණින් යුක්ත වෙන්න.
අහවල් ගමන ගියා කියලා සිහි කරන සිද්ධිය කරන්නෙ හිතින් හිතලා නේද. කියන එකට සිහියයි. කෙනෙක්ව මතක් කරනවා කියන සිද්ධිය කරන්නෙ හිතින් සිහි කරලා නේද කියන එකට සිහියයි.
මේ විදියට වර්තමානයකත්, බොහෝ කල් සිට කිව්වා වූ කළා වූ දේ සිහි කරන කොටත්, සිහිය පිහිටුවා ගන්නවා නම් මේකත් ජීවිතයකට නාථ කරණ ධර්මයක්. ඔය තැන සංවර වෙන්න පුළුවන් නම් අපේ ජීවිතේ හතරෙන් තුනක්ම කෙලෙස් අඩුවෙනවා.
‘පරමෙන සති නෙපක්කෙන’ කියන තැන. බොහෝ කල් සිට කිව්වා වූ කළා වූ දේවල් සිහි කරන කොට ඒ සිහි කරනවා කියන සිද්ධිය බොහෝ සෙයින්ම කියන්න, කරන්න ඒ වගේම සිහියෙන් ඉරියවු පවත්වන්න. මෙන්න
මේකට කියනවා ‘පරමෙන සති නෙපක්කෙන’ කියලා. උතුම් විමසන නුවණකින් යුක්තව ජීවත් වීම කියන ධර්මතාවයක් තියෙනවා නම් මේකත් ජීවිතයේ නාථකරණ ධර්මයක්. තමන්ට පිහිට, පිළිසරණ පිණිස පවතින ධර්මයක්. නවවෙනි නාථකරණ ධර්මය.
මේකට කියනවා ‘පරමෙන සති නෙපක්කෙන’ කියලා. උතුම් විමසන නුවණකින් යුක්තව ජීවත් වීම කියන ධර්මතාවයක් තියෙනවා නම් මේකත් ජීවිතයේ නාථකරණ ධර්මයක්. තමන්ට පිහිට, පිළිසරණ පිණිස පවතින ධර්මයක්. නවවෙනි නාථකරණ ධර්මය.
ඊළ`ගට දහවෙනි නාථකරණ ධර්මය,
‘පුනචපරං භික්ඛවෙ භික්ඛු පඤ්ඤවා හොති උදයත්ථගාමිනියා පඤ්ඤාය සමන්නාගතො අරියාය නිබ්බේධිකාය සම්මා දුක්ඛක්ඛය ගාමිනියා.’
බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරනවා, ‘‘මහණෙනි, යම්කිසි කෙනෙක් උදයත්ථ ගාමිනි ප‍්‍රඥාවෙන් ප‍්‍රඥාවත්
වෙනවා නම්, ස්කන්ධයන්ගේ උදය වැය දන්නා නුවණින් යුක්තව ප‍්‍රඥාවත් වෙනවා නම්, ආර්ය වූ කළකිරීම පිණිස පවතින, මොනවට දුක් ගෙවීම පිණිස පවතින ස්කන්ධයන්ගේ උදය වැය දන්නා නුවණින් යුක්ත වීම කියන මෙන්න මේ දහවෙනි කාරණාව නාථ කරණ ධර්මයක්.’
වෙනවා නම්, ස්කන්ධයන්ගේ උදය වැය දන්නා නුවණින් යුක්තව ප‍්‍රඥාවත් වෙනවා නම්, ආර්ය වූ කළකිරීම පිණිස පවතින, මොනවට දුක් ගෙවීම පිණිස පවතින ස්කන්ධයන්ගේ උදය වැය දන්නා නුවණින් යුක්ත වීම කියන මෙන්න මේ දහවෙනි කාරණාව නාථ කරණ ධර්මයක්.’
මොකක්ද ස්කන්ධයන්ගේ උදය වැය දන්නවා කියලා කියන්නෙ? පංච උපාදානස්කන්ධයත්, පංච උපාදානස්කන්ධය ඇතිවුන හැටිත්, පංච උපාදානස්කන්ධය නැතිවුන හැටිත්, පංච උපාදානස්කන්ධයේ ඇතිවීමට
හේතු විසිපහකුත්, නැතිවීමට හේතු විසි පහකුත් දකිනවා. මේකට කියනවා සම පනස් ලක්ෂණයෙන් යුක්ත උදයව්‍යය ඥානය කියලා.
හේතු විසිපහකුත්, නැතිවීමට හේතු විසි පහකුත් දකිනවා. මේකට කියනවා සම පනස් ලක්ෂණයෙන් යුක්ත උදයව්‍යය ඥානය කියලා.
අවිද්‍යා, කමර්ම තණ්හා, ආහාර, නිබ්බත්ති ලක්ෂණ නොදැකීම කියලා කාරණා පහක් තියෙනවා. රූප, වේදනා, සංඥා, සංඛාර, විඥාන කියන කාරණා පහ ඇතිවෙන්නට. ඒ විදියට පංච උපාදානස්කන්ධය ඇතිවෙන
පැත්තට කරුණු විසි පහයි.
පැත්තට කරුණු විසි පහයි.
අවිද්‍යාව නැතිවීමෙන් කමය නැතිවීමෙන්, තණ්හාව නැතිවීමෙන් ආහාර නැතිවීමෙන්, නිබ්බත්ති ලක්ෂණ දැකීමෙන් පංච උපාදානස්කන්ධයේ වැය - නැතිවීම - සිද්ධ වෙනවා. මේ කරුණු පහේ නැතිවීම හේතු වෙනවා රූපය නැතිවෙන්න, වේදනාව නැතිවෙන්න, සංඥාව නැතිවෙන්න, සංඛාරය නැතිවෙන්න, විඥානය නැතිවෙන්න, නැතිවෙන පැත්තට කරුණු විසිපහයි.
ස්කන්ධයෝ හටගන්නෙ මෙහෙමයි. නැතිවෙන්නෙ මෙහෙමයි කියලා උදයව්‍යය ඥානය අරබයා ලක්ෂණ පණහක් තියෙනවා. අවිද්‍යාව, කම, තණ්හාව, ආහාර සහ ඒ ධර්මතා හතර නිසා හටගත්තාය කියන බව නොදන්නාකම - නිබ්බත්ති ලක්ෂණ නොදැකීම - නිසා රූපය, වේදනාව, සංඥාව, සංඛාරය, විඥානය කියන ධර්මතා හැදෙන්නෙ මුලින් සඳහන් කළ ධර්මතා පහ නිසා බව අපි ඉගෙනගෙන තියෙනවා.