( බෝසතාණන් වහන්සේගේ අවසන් ස්ත්‍රී ආත්ම භාවය යැයි අනුමාන කරනු ලබන වෘත්තාන්තය )
ඒ අසම සම වූ සූවිසි බුදුපියාණන් වහන්සේලා ඇතුළු භාග්‍යවත් වූ අමාමෑණී වූ අපගේ සම්මා සම්බුදු බුදුපියාණන් වහන්සේට මාගේ නමස්කාරය වේවා!
එමෙන්ම මෙම බුදුමග පිළිබඳව කරනු ලබන විස්තරයේ යම් වරදක් අඩුපාඩුවක් වූවානම් මා හට කමා කරනු සේක්වා!! සාදු සාදු සාදු !!
බුදු කෙනෙකුගේ ගුණ සමුදාය තවත් බුදුන් වහන්සේනමක් විසින් අනිකක් නො වදාරමින් කල්පයක් මුළුල්ලෙහි රෑ දවල් දෙකෙහිම නො නවත්වා බුදුගුණම වදාළේ ද දීර්ඝ කාලයකින් කල්පය ගෙවීයන නමුත් බුදුගුණ කිම අවසන් නොවන බව දක්වා තියෙනවා. ඒ උත්තරීතර වූ බුද්ධ ගුණය අනන්තය. සාමාන්‍ය ජනයාට තබා රහතුන්ට ද අවිෂය ය. රහතුන් විසින් ද නොදන්නා වූ බොහෝ බුදු ගුණ ද තියනව බව සඳහන් වෙනවා. එසේනම් අප ගැන කුම් කතාද? මෙම උත්සාහය අප බුදුරජාණන් වහන්සේ නියත විවරණ ලැබූ කාලය තුල කරනු ලැබූ කැප කිරීම්, පරිත්‍යාග, උට්ඨාන වීර්ය අප වෙනුවෙන් පෑ මහා කරුණාව ආදී අනේක විදි ගුණ ධර්ම පිළිබඳව කෙටියෙන් විස්තර කිරීමය. ඒ මගින් අපගේ බුදු පියාණන් වහන්සේගේ මෙන්ම නියත විවරණ ලබා දුන් අනෙකුත් බුදුපියාණන් වහන්සේලා පිළිබඳවද ඔබ නොදත් බොහෝ කරුණු දැන ගත හැකිවනු ඇත. එමගින් බුදුන් කෙරෙහි අචල ශ්‍රද්ධාවත්, ඒ අවබෝධය තුලින් හදපත්ලෙන් නැගෙනා මහත් වූ ගෞරවාදරයෙන් ම මින් මතුවට පසඟ පිහිටුවා වැඳීමට මෙන්ම, සියලු ප්‍රත්‍යන් දොහොත් මුදුනින් පිළිගැන්වීමටද පසුබටු නොවනු නොවනුමානය.
අපේ අටවිසි බුදුවරුන්ටත් පෙර සොළසා සංඛ්‍ය කල්ප ලක්‍ෂයක් කල් පාරමී දම් සපිරූ බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් පූර්ව දීපංකර නමින් ලොව පහළ වී සිටියා. නියත විවරණ ලබාදුන් දීපංකර බුදුපියාණන් වහන්සේත් සිටින නිසා ඒ බුදුහාමුදුරුවන්ට පුරාණ දීපංකර බුදුහාමුදුරුවෝ කියලත් කියනවා. ඒ කාලේ අප මහ බෝසතුන්ට (සුමේධ තවුසාට) පළමු වරට නියත විවරණ දුන් දීපංකර බුදුරදුන් ද තාපසයෙකුව ඉපදී උන්නා. මේ දීපංකර තාපසයා පුරාණ දීපංකර බුදුන්ට අබ තෙල් පහන් පුදා මතු කලෙක තමන්ද එනමින්, එලෙසින් ම බුදුවන ලෙසට අධිෂ්ඨාන කෙරුවා. ඒ අනුව සෑම දිනකම මේ දීපංකර තවුසා පුරාණ දීපංකර බුදුන්ට අබ තෙල් ගෙන ගොස් පුජා කිරීම සිදු කළා.
එක් දිනක් එක ගෙදරකින්වත් තෙල් බිඳක් සොයා ගන්නට බැරි වුණා. ඒක නිසාම දීපංකර තාපස තුමාට රජමාලිගාවට තෙල් සොයාගෙන යන්න සිදී වුනා. එකල රූපවතී නොහොත් ඉති කුමාරි මේ රජ මැදුරේ සිටි කුමාරිකාවක්. ඇගේ සිය ඥාති සොයුරා තමයි පුරාණ දීපංකර බුදුන්වහන්සේ. ඇය ඒ වනවිටත් බොහෝ පින්දහම් කරමින් සිටියේ. ඒ බුදු බව අපේක්‍ෂාවෙන්. එක සංසාරෙන් ගෙනා පාරමිතාවක් නිසා කුමන ලිංගත්වයක් ලැබුවත් අධිෂ්ඨානය හීන වෙන්නේ නැහැ. ඒ වනවිටත් නියත විවරණ ලබන්න පාරමිතා සම්පුර්ණ වී තිබුනේ නැහැ. ඇය ඒ වනවිටත් බඩගින්නේ සිටි දරුවෙකුට තම පියයුර කපා බඩගින්න නිවාලන්න දන් දී තිබූ බව රූපාවති ඉංග්‍රීසි පරිවර්තනයේ මම කියවූවා. ඒ කෙසේවෙතත් ඒ තරම් උදාර ස්ත්‍රියක් වූ කුමාරිකාව නොපැකිළිව අබ තෙල් ගෙනවිත් තාපසයා වෙත දෙනු ලැබුවා. එම අවස්ථාවේ දී ඇය විසින් තමන් තුළ ද මතු බුදු බව ප්‍රාර්ථනා කිරීමට ඇති අතිමහත් කැමැත්ත පිළිබඳව සිය සොයුරු පුරාණ දීපංකර බුදුන්ට දැනුම් දෙන ලෙසත් පවසනු ලැබුවා. එලෙස රජ මැදුරේ කුමරියක වී පුරාණ දීපංකර බුදුපියාණන් වහන්සේට සිද්ධාර්ථ තෛලය පූජා කළේ, අප ගෞතම බුදුපියාණන් වහන්සේමයි.
අපේ දීපංකර බුදුපියාණන් වහන්සේ ඒ පණිවිඩය පුරාණ බුදුපියාණන් වහන්සේට දැන්වුවත් ඇයගේ ස්ත්‍රී භාවය නියත විවරණයකට බාධාවක් බව උන්වහන්සේ දන්වා සිටියේ මතුවට ලැබීමට ඇති නියත විවරණ පුර්ණය සඳහා අවැසි ස්ත්‍රී අත්මයෙන් මුදවන්න වෙන්න ඇති. පලවෙනි නියත විවිරණයට කියනවා "අභිණිහාරය" කියලා. ඒ සඳහා අංග අටකින් පරිපූර්ණ විය යුතයි. ඒ තමයි
(1) මනුස්සත්ත, (2) ලිංගසම්පත්ති, (3) හේතු, (4) සත්ථාර දස්සන, (5) පබ්බජ්ජා, (6) ගුණසම්පත්ති, (7) අධිකාර, (8) ඡන්දතා යන අංගයි.
ලිංගසම්පත්ති යනු පිරිමි බවය. පිරිමියකු මිස ගැහැනියක් කවදාවත් බුදු වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා ස්ත්‍රී නපුංසක පණ්ඩකාදීන් ව සිට කරන ප්‍රාර්ථනය සිදු වන්නේ නැහැ. ප්‍රථම ප්‍රාර්ථනය පුරුෂත්වයේ සිට ගෙන ම කළ යුතු ය. බුදු බව පතනු කැමති ස්ත්‍රීන් විසින් පිරිමි බව පතා පින් කොට පිරිමියකු වී බුදු බව පැතිය යුතු බව උන්වහන්සේ වදාරා සිටියා.
මේ කාරණය කන වැකුණු ඉති කුමරිය ශෝකයටත් කම්පනයටත් පත්වුණා. පුජා කිරීමට සැකසූ අබ තෙල් තම ශරීරයේ වත්කොට ගිනි තියාගත්තා.
ඒ එක්කම, තවත් එක් පණිවිඩයක් විශේෂයෙන්ම පුරුෂ අධිපත්වයෙන් හිස උදුම්මාගත් සමහර ගිහි පැවිදි පුරුෂ පාර්ශවයටත් මෙයින් ලැබෙනවා. ඒ තමයි කල්ප කෝටි ගණනක් පෙරුම් පුරමින් ලොව්තුරා බුද්ධත්වය සඳහා යන බෝසතුන් වහන්සේලාටත් නියත විවරණ ලබනාතුරු ස්ත්‍රී අත්මභාවයෙන් ගැලවීමක් නොවන බව. එය සනාථ වන්නේ විශ්වාෂණීය මුලාශ්‍රයක් නැති රුපවතියගේ නොහොත් ඉති කුමාරිගේ කතාවෙන් නෙවෙයි. දීපංකර විවිරණයේ දී අභිණිහාරයට පරිපූර්ණ විය යුතු ලිංගසම්පත්ති යන කරනාවෙනුයි. එයත් සිතේ තබාගෙන ඉතිරිය කියවන්න.
ස්ත්‍රීභාවය බුදුබව සඳහා ලබන නියත විවිරණයට බාධාවක් බව කන වැකුණු ඉති කුමාරි නොසිතු ලෙස ඇති වූ ශෝකයෙන් හා කම්පනයෙන් බුදු හාමුදුරුවන් වෙනුවෙන් සැකසු අබ තෙල් වතෙහි ලා ගිනි තබා ගැනීමට උත්සාහ කරා කියන තැනින් තමයි ඉවර කලේ. ඒත් පුරාණ දීපංකර බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙය දිවසින් දැක බුද්ධ ආනුභාවයෙන් ගිණි ඇවිලෙන්න ඉඩ හරියේ නැහැ. ඇය ගිනි තබාගන්න කොතරම් උත්සාහ කලත් ගිණි අවිලුණේ නැහැ. සිය දිවි නසා ගැනීම බුද්ධත්වයට හෝ ස්ත්‍රී භාවයෙන් නික්මයාමට ආධාරයක් නොවන බව මහා කාරුණිකයන් වහන්සේ ඉමහත් වූ මෛත්‍රියෙන් බුද්ධ වචනයෙන් ඇය හට ශ්‍රවණය වෙන්න සැලැස්සුවා. ඉන් පසුවයි ඇයට සිහි එළඹුනේ. ඒ මොහොතේම ඇය පුරාණ දීපංකර බුදුපියාණන් වහන්සේ වෙත යන්නට පිය මැන්නා.
ඒ බුදුවරයෙකුගේ සහ මතු බුදුවරු දෙදෙනෙකුගේ අහඹු හමුවක්. ඒ මතු බුදුවරුන් දෙදෙනාගේ කෙනෙකු ස්ත්‍රියක් කෙනෙකු පුරුෂයෙක්. දීපංකර බෝසතාණන් වහන්සේ ලෞකික භූමියෙන් නික්ම ලෝකෝත්තර ශ්‍රී විභූතිය විදහාපාමින් තපසෙකු ලෙස එක් පසෙක. අපේ බෝසතාණන් වහන්සේ ලෞකික ශ්‍රී විභූතියෙන් අගතැන්පත්ව දිව්‍යමය ස්ත්‍රී රූපයකින් රාජ කුමරියක් ලෙස තවත් පසෙක. එහෙත් දෙදෙනාගේම චිත්ත සන්තානයේ අරමුණු ඒකක්ව දෙපසක. ඒ බුද්ධත්වය. පුරාණ දීපංකර බුදුන් මෙම දෙපාර්ශවයටම අනුග්‍රහ කරමින් සවණක් රැස් විහින්දවමින් නිහඬව.
ඉති කුමාරිගේ නිලිපුල් දෑසින් කඳුළු කැට දෝරේ ගලනවා.
පුරාණ බුදුපියාණන් වහන්සේ හඬ අවදිකලා.
නැගෙණිය, ඔබ අද කඳුළු සලන්නේ තුන් ලෝකයක් නිවා සැනසීමට. ඒ වෙනුවෙන් පෙරුම් පුරමින් පැමිණි ඔබ මතු දිනක ප්‍රථම නියත විවරණ ලබන්නේත් මේ ඔබ ඉදිරියෙන් සිටිනා තාපස තුමාගෙන්. එවැනි නියත විවිරණයන් සඳහා මින් ඉදිරියට ඔබ ස්ත්‍රී ආත්මයෙන් මිදිය යුතයි.
ඉති කුමරියේ හඬ අවදි කලේ මේ වෙලාවේ - අවසරයි භාග්‍යවතුන් වහන්ස, ඒ සඳහා කලයුත්තේ කුමක්ද ?
පුරාණ දීපංකර බුදුපියාණන් - ඔබ වැනි සුකුමාල ස්ත්‍රියකට එය පහසු කටයුත්තකුත් නෙවෙයි. එහෙත් ඔබ මෙතෙක් කල් පිරූ පාරමී ඒ සුකුමාලත්වය පරයා යාවි. ඔබ මතු බුදුවන බෝසත් වරියක්. ඒ බෝසත් ගුණය ශක්තිය මොට කරන්න ස්ත්‍රිභාවයට බැහැ. එම නිසා මෙම කරණයත් ඔබට පාරමිතාවක් වේවි.
ඉති කුමරිය - එසේමයි භාග්‍යවතුන් වහන්ස. එය මොනයම් අභියෝගයක් වුවත් ජයගැනීමේ චිත්ත ශක්තිය බලය මා සතුයි.
පුරාණ දීපංකර බුදුපියාණන් - පින්වත් නැගෙණිය මෙය හොඳින් අසන්න. නැළියක් පුරවා අබ ඇට ගන්න. ගවුවකට එක අබ ඇටයක් බැගින් දමමින් යන්න. අවසාන අබ ඇටය හෙලන තැන මුණ ගැසෙන නිවසෙහි පුරුෂයා හා විවාහ වන්න. එන සෑම බාදක ප්‍රශ්න අමතක කොට ඔහුට හොඳින් සළකන්න. යම් දිනයක් ඒවි ඔහුගේ මුවින්ම ඔබට ආශීර්වාද කරන. ඒ ආශීර්වාදය වන්නේ මින් මතු ආත්මභවයන්හි ස්ත්‍රියකට අවේනික දුක් නොවිඳ පිරිමි ආත්ම භාවයක් ලබන්න යනුවෙනුයි. ඒ ආශීර්වාදය සඵල වන්නේ ඔහුගේ පුන්‍යවන්තභාවය නිසා නොව ඔබගේ දසපාරිමිතා ගුණය ඒ කාලයේදී ඉස්මතු වීමෙන්.
සම්මා සම්බුද්ධත්වයට පත්වීම සඳහා පාරමිතා, උප පාරමිතා, පරමත්ථ පාරමිතා සම්පූර්ණ කළ යුතු වනවා. ඒ සියල්ලටම මුල්වන අධිෂ්ඨාන පාරමිතා සහ වීර්ය පාරමිතාවන් සසර පුරා වඩා සිටි ඒ බෝසත් චරිතයට එය අභියෝගයක් වුනේ නැහැ කොහොමටවත්.
ඇය පුරාණ දීපංකර බුදුපියාණන් වහන්සේට පසඟ පිහිටුවා වැන්දා. ඊට පස්සේ දීපංකර තවුසාණන් හටත් වැන්දා. ඒ සුකුමාල පාද පෙරට තියා නැගී සිටින විට මුළු පෘතුවි තලයම සෙලවී යන්න ඇති. ඒ තරම් ම අදිස්ඨාන ශක්තියක් ඒ ඉදිරියට තිබු පියවරේ ගැබ්වෙලා තිබුනා. මෙය කියවන ඔබත් ගැහැණියක් විය හැකයි. අදිෂ්ඨානය ප්‍රබලම නම් ස්ත්‍රීභාවය බුද්ධත්වයට පැමිණීමට පවා බාධාවක් වන්නේ නැහැ.
පුරාණ දීපංකර බුදුපියාණන් වහන්සේ වෙතින් නික්ම රජමාළිගයට ගිය ඇය තම අභිලාශය ඉෂ්ඨ කරගන්න යායුතු දුෂ්කර ගමන යෑමට සැරසුණා. ඇය සුකුමාලත්වය පසෙකළා මහා පෞරුෂත්වයකින් ඒ භාරදුර කටයුත්ත සඳහා පිටව ගියා. ඒ කියූ අකාරයට දින සති මාස පසු කරමින් අබ ඇට ගව්වුවට එක බැගින් දමමින් යන්න කොතරම් කාලයක් ගතවන්න ඇතිද? ඒ මෘදු පාද ගැන හිතන්න. ලේ වැගිරෙන්න ඇති. අවසානයේ අන්තිම අබ ඇටය ඉතිරි වන තෙක් ඒ සංසාරික ප්‍රාර්ථනාව ලුහුබැන්දා. අවසානයේ ඒ දෛවෝපගත අබ ඇටය ඉතිරි වුනේ රජමාලිගාවක් අසල නෙවෙයි. එඬේරෙකුගේ දුප්පත් පැලක් ඉදිරියේ. ඇය ඒ දූගී පැල්පතට ගියත් කිසිවෙක් හිටියේ නැහැ. දැන් වගේ දොරවල් වසා තිබුනෙත් නැහැ. අනෙක එඬේරුකුගේ ගෙදර මොනවද ගන්න තියෙන්නේ.
අවසානයේ නුහුරු දෑතින් අවුල් වී තිබුන මුළු නිවසම පිළිවෙල කළා. ගෙදර ඉතිරිව තිබූ ධාන්‍ය වලින් රෑට කෑමත් සදා නිමකළා. කළුවර වැටෙන්න ආසන්නයේ තමයි දවසේ වැඩ නිමවී ඒ වියපත් ගොපල්ලා නිවසට පැමිණියේ. ප්‍රථමයෙන්ම ඔහු හොඳටම බිය වුනා. මෙතරම් තේජාන්විත සත්‍රියක් දැකීමෙන් බිය වීම පුදුමයට කරුණක් නෙවෙයි. ඇය කාරුණිකව දන්වා සිටියා ඇයව තමන්ගේ බිරිඳ ලෙස සලකන හැටියට. ටික වේලාවකට පසු වෙනයම් අනතුරක් නැති බව තහවුරු කරගත් ඔහු ඇයගේ ආරාධනය පිළිගත්තා.
ඔහු සේවයේ කලේ ඒ පළාතේ සිටි ධනවත්ම සිටුවරයා ළඟ. ඔහු කලේ සිටුවරයාගේ සතුන් බලාකියා ගැනීමයි. පසුදින ඔහු සේවයට යනවිට ඉති කුමරිය ඔහුට බත් මුලක් බැඳ දෙන්න අමතක කරේ නැහැ. ඒ නිසාම ඔහුට එදා සිට සිටුවරයාගේ මාළිගාවෙන් දිවා අහාරය ඕනේ උනේ නැහැ. ඔහු ඒ වෙනුවට වේලාසන ගෙදර යාමට අවසර ඉල්ලුවේ අලුත් බිරිඳක් ගෙදර ඉන්න නිසා. එක අහලා සිටුවරයට හොඳටම තරහා ගියා. එහෙනම් හෙට ඉඳන් උඹ ගෙදරම හිටපන් කියල රැකියාවෙන් පහකළා. ඒ කාලේ එහෙමයි. තීරණය සාධාරණ උනත් නැතත් නැවත වෙනස්වීමක් වෙන්නේ නැහැ. ඔහු පහුවදා ගෙදර ආවේ රැකියාවත් අහිමි වෙලා.
ඉති කුමරියගේ ප්‍රඥාවට විර්‍යයට පුණ්‍ය බල මහිමයට ඒවා ප්‍රශ්නයක් වුනේ නැහැ. ඇය ඔහුට මෙහෙම කිවා. හෙට ගිහින් හොයාගෙන එන්න පුරන්වී අතහරිනු ලැබූ හිස් ඉඩමක්. එවිට ඔහු කිවා. මට මේ පළාතේ ඉඩම් හොයන්න දෙයක් නැහැ. අඟලක් ගානේ දන්නවා සත්තුත් එක්ක ඇවිදලා. එවිට දේවිය මෙහෙම කිවා. එහෙනම් ඔබ හෙට උදෙන්ම ගොසින් ගම්වාසීන්ට කියන්න ඒ පුරන් වෙච්ච් ඉඩමට තමන්ගේ ගවයන් ගෙනත් බඳින්න මම බලාගන්නම් කියල. ඔහුද ඉතාමත් කීකරුව ඒ පණිවිඩය ගමට ලබා දුන්නා. අවසානයේ ගවයන් දහස් ගණනක් එම භුමියේ බඳිනු ලැබුවා. ඔවුන්ගේ පයට පෑගීමෙනුත්, ගව මුත්‍රා වලිනුත් ඒ පස බුරුල් වුනා පමණක් නෙවෙයි ගොම තැවරීමෙන් භුමිය ශරාවත් වෙන්න පටන් ගත්තා. මිනිසුන්ගෙන් ඒ සඳහා යම් දීමනාවකුත් ලැබෙන්න ඇති. දැන් අවශ්‍ය බීජ පමණයි. කුමරිය ඒකටත් පිලියමක් යෙදුවා. හෙට යන්න ඔබ සේවය කල සිටුවරයා ලඟට. ඔබ කල සේවයට ගරු කිරීමක් වශයෙන් බිත්තර වී ටිකක් ඉල්ලන්න නයට. ඔහුත් ඒ කියූ අයුරින්ම මාළිගයට ගොස් සිටුතුම හට කරණය සැලකොට සිටියා. ඒ වනවිටත් ඔහුගේ තරහා හිතෙන් තුරන් වී තිබුනේ නැහැ. ඔහු සරු බිත්තර වී වෙනුවට අයින් කොට තිබු බෝල් වූ බිත්තර වී ඔහුට දෙනු ලැබුවා. කවමදාවත් වගා කටයුතු කොට පළපුරුද්දක් නොතිබූ ඔහු ඒ ගැන නොදැන ගෙදර ගෙනවිත් පසුව පස සකස් කොට සිටවනු ලැබුවා.
අවසානයේ ඒ බොල් වී අතර හොඳ තත්වයේ තිබූ වී පැල වෙනවා. ඒ ගොයම පැසුනට පස්සේ ඒවා කපලා ගොයම් කොලයක් ගහන්න කියලා කුමරිය කියනවා. ගොපල්ලත් එලෙසම කරනවා. කුමරිය ඒ වී ටිකෙන් ටික පාගන්න පටන්ගන්නවා. ඇයගේ පුණ්‍ය මහිමයට වී ඇට වලින් පිටවෙන්නේ මුතු ඇට. ඒ මුතු සිටු වරයට දීලා වී වලට මාරුකරගන්නවා. එලෙස පාගන හැම වී ඇටයක්ම මුතු බවට පත්වෙනවා. අවසානයේ සිටුවරයාගේ ධාන්‍යාගාරයේ වී නැතිවෙනවා මුතු වලට මාරු කරන්න. ඔවුන් ඒ මුතු විකුණා කුඩා සිටු මාලිගාවක් ගන්නවා පිරිහුණ සිරුවරයකුගේ. මෙලෙස දවසින් දවස දියුණුවට ගොස් රටේ ධනවත්ම සිටුවරයා බවට පත්වෙනවා.
පුන්‍යමහිමය කියන දේ හරිම පුදුමයි. එය තමන්ගේ සෙවනැල්ල වගේ පසු පසින් එන දෙයක්. සුපුරුදු ලෙස මුදල් නිසා අන්ධභාවයට පත්වන සිටුවරයාට මුල අමතකවෙන්න වැඩි කලක් යන්නේ නැහැ. ඔහු තම ධනයෙන් බලයෙන් අනියම් ස්ත්‍රියන් සමග කම් සැප ලබන්න පුරුදු වෙනවා. ඔහු කොතරම් සල්ලාලයෙක් වුනාද කිවහොත් අවසානයේ ඔහු නැවතත් දුප්පතෙකු බවට පත්වෙනවා. ඉති කුමරිය මේ සියලු දුක් පීඩා සොලතැවුල් උපේක්ෂාවෙන් විඳදරාගන්නේ දස පාරමිතා පුරන්නා වූ අර්ථයෙන්. මේ සියල්ල මෙසේ සිදුවෙමින් පවතිද්දීත් ඉති කුමරිය ඔහුට නොපිරිහෙලා සියලු යුතුකම් ඉෂ්ඨ කරන්නේ මෛත්‍රියෙන්. ඉති කුමරිය ඔහුව ගොපලු ජිවිතයෙන් මුදවා සිටුවරයෙකු දක්වා ගෙනා මග ඔහුට සිහිවන්නට වන්නේ අවසානයේ. සිතේ තමා කෙරෙහිම ඇතිවුන කලකිරීම ඔහුටම දරාගන්නට බැරිවෙනවා. ගැහිණියක් වී ඉපදීම තුල ඇයට ලද කරදර සෝතැවුල් දුක් පීඩා ද, තමාගේ දහසකුත් එකක් වැරදි තිබියදීත් ඇය විසින් කල සියලු යුතුකම් ගැන ද සිතා ඇය මෙතෙක් කල් බලාපොරොත්තු ව සිටි කෙටි වචන පෙළ වා තලයට එක් වෙනවා.
රූපාවතිය ඔබ මෙතෙක් දුක් වින්දේ ගැහුණු ආත්මයක් ලද නිසා. මා හට නොපිරිහෙළා යුතුකම් ඉටුකළ පිනෙන් ඔබ මතු ඉපෙදෙන සෑම ආත්ම භාවයකදිම පිරිමියෙක් වී ඉපෙදෙන්නට කියා පතනවා. ඇයට ඇති වූ නිරාමිෂ සතුට ඔබට සිතාගන්නට පුළුවන් ඇති. ඉන්පසු ඇය එම ආත්මභාවයෙන් මිදී කල්ප කාලාන්තරයක් බොහෝ දිව්‍ය බ්‍රහ්ම ලෝකවල සැරිසරා අමරවතී නම් නුවර සුමේද නමින් උප්පත්තිය ලබනවා. ඊළඟට කොටස එතැන් සිට.
අවසානයේ නුහුරු දෑතින් අවුල් වී තිබුන මුළු නිවසම පිළිවෙල කළා. ගෙදර ඉතිරිව තිබූ ධාන්‍ය වලින් රෑට කෑමත් සදා නිමකළා. කළුවර වැටෙන්න ආසන්නයේ තමයි දවසේ වැඩ නිමවී ඒ වියපත් ගොපල්ලා නිවසට පැමිණියේ. ප්‍රථමයෙන්ම ඔහු හොඳටම බිය වුනා. මෙතරම් තේජාන්විත සත්‍රියක් දැකීමෙන් බිය වීම පුදුමයට කරුණක් නෙවෙයි. ඇය කාරුණිකව දන්වා සිටියා ඇයව තමන්ගේ බිරිඳ ලෙස සලකන හැටියට. ටික වේලාවකට පසු වෙනයම් අනතුරක් නැති බව තහවුරු කරගත් ඔහු ඇයගේ ආරාධනය පිළිගත්තා.
ඔහු සේවයේ කලේ ඒ පළාතේ සිටි ධනවත්ම සිටුවරයා ළඟ. ඔහු කලේ සිටුවරයාගේ සතුන් බලාකියා ගැනීමයි. පසුදින ඔහු සේවයට යනවිට ඉති කුමරිය ඔහුට බත් මුලක් බැඳ දෙන්න අමතක කරේ නැහැ. ඒ නිසාම ඔහුට එදා සිට සිටුවරයාගේ මාළිගාවෙන් දිවා අහාරය ඕනේ උනේ නැහැ. ඔහු ඒ වෙනුවට වේලාසන ගෙදර යාමට අවසර ඉල්ලුවේ අලුත් බිරිඳක් ගෙදර ඉන්න නිසා. එක අහලා සිටුවරයට හොඳටම තරහා ගියා. එහෙනම් හෙට ඉඳන් උඹ ගෙදරම හිටපන් කියල රැකියාවෙන් පහකළා. ඒ කාලේ එහෙමයි. තීරණය සාධාරණ උනත් නැතත් නැවත වෙනස්වීමක් වෙන්නේ නැහැ. ඔහු පහුවදා ගෙදර ආවේ රැකියාවත් අහිමි වෙලා.
ඉති කුමරියගේ ප්‍රඥාවට විර්‍යයට පුණ්‍ය බල මහිමයට ඒවා ප්‍රශ්නයක් වුනේ නැහැ. ඇය ඔහුට මෙහෙම කිවා. හෙට ගිහින් හොයාගෙන එන්න පුරන්වී අතහරිනු ලැබූ හිස් ඉඩමක්. එවිට ඔහු කිවා. මට මේ පළාතේ ඉඩම් හොයන්න දෙයක් නැහැ. අඟලක් ගානේ දන්නවා සත්තුත් එක්ක ඇවිදලා. එවිට දේවිය මෙහෙම කිවා. එහෙනම් ඔබ හෙට උදෙන්ම ගොසින් ගම්වාසීන්ට කියන්න ඒ පුරන් වෙච්ච් ඉඩමට තමන්ගේ ගවයන් ගෙනත් බඳින්න මම බලාගන්නම් කියල. ඔහුද ඉතාමත් කීකරුව ඒ පණිවිඩය ගමට ලබා දුන්නා. අවසානයේ ගවයන් දහස් ගණනක් එම භුමියේ බඳිනු ලැබුවා. ඔවුන්ගේ පයට පෑගීමෙනුත්, ගව මුත්‍රා වලිනුත් ඒ පස බුරුල් වුනා පමණක් නෙවෙයි ගොම තැවරීමෙන් භුමිය ශරාවත් වෙන්න පටන් ගත්තා. මිනිසුන්ගෙන් ඒ සඳහා යම් දීමනාවකුත් ලැබෙන්න ඇති. දැන් අවශ්‍ය බීජ පමණයි. කුමරිය ඒකටත් පිලියමක් යෙදුවා. හෙට යන්න ඔබ සේවය කල සිටුවරයා ලඟට. ඔබ කල සේවයට ගරු කිරීමක් වශයෙන් බිත්තර වී ටිකක් ඉල්ලන්න නයට. ඔහුත් ඒ කියූ අයුරින්ම මාළිගයට ගොස් සිටුතුම හට කරණය සැලකොට සිටියා. ඒ වනවිටත් ඔහුගේ තරහා හිතෙන් තුරන් වී තිබුනේ නැහැ. ඔහු සරු බිත්තර වී වෙනුවට අයින් කොට තිබු බෝල් වූ බිත්තර වී ඔහුට දෙනු ලැබුවා. කවමදාවත් වගා කටයුතු කොට පළපුරුද්දක් නොතිබූ ඔහු ඒ ගැන නොදැන ගෙදර ගෙනවිත් පසුව පස සකස් කොට සිටවනු ලැබුවා.
අවසානයේ ඒ බොල් වී අතර හොඳ තත්වයේ තිබූ වී පැල වෙනවා. ඒ ගොයම පැසුනට පස්සේ ඒවා කපලා ගොයම් කොලයක් ගහන්න කියලා කුමරිය කියනවා. ගොපල්ලත් එලෙසම කරනවා. කුමරිය ඒ වී ටිකෙන් ටික පාගන්න පටන්ගන්නවා. ඇයගේ පුණ්‍ය මහිමයට වී ඇට වලින් පිටවෙන්නේ මුතු ඇට. ඒ මුතු සිටු වරයට දීලා වී වලට මාරුකරගන්නවා. එලෙස පාගන හැම වී ඇටයක්ම මුතු බවට පත්වෙනවා. අවසානයේ සිටුවරයාගේ ධාන්‍යාගාරයේ වී නැතිවෙනවා මුතු වලට මාරු කරන්න. ඔවුන් ඒ මුතු විකුණා කුඩා සිටු මාලිගාවක් ගන්නවා පිරිහුණ සිරුවරයකුගේ. මෙලෙස දවසින් දවස දියුණුවට ගොස් රටේ ධනවත්ම සිටුවරයා බවට පත්වෙනවා.
පුන්‍යමහිමය කියන දේ හරිම පුදුමයි. එය තමන්ගේ සෙවනැල්ල වගේ පසු පසින් එන දෙයක්. සුපුරුදු ලෙස මුදල් නිසා අන්ධභාවයට පත්වන සිටුවරයාට මුල අමතකවෙන්න වැඩි කලක් යන්නේ නැහැ. ඔහු තම ධනයෙන් බලයෙන් අනියම් ස්ත්‍රියන් සමග කම් සැප ලබන්න පුරුදු වෙනවා. ඔහු කොතරම් සල්ලාලයෙක් වුනාද කිවහොත් අවසානයේ ඔහු නැවතත් දුප්පතෙකු බවට පත්වෙනවා. ඉති කුමරිය මේ සියලු දුක් පීඩා සොලතැවුල් උපේක්ෂාවෙන් විඳදරාගන්නේ දස පාරමිතා පුරන්නා වූ අර්ථයෙන්. මේ සියල්ල මෙසේ සිදුවෙමින් පවතිද්දීත් ඉති කුමරිය ඔහුට නොපිරිහෙලා සියලු යුතුකම් ඉෂ්ඨ කරන්නේ මෛත්‍රියෙන්. ඉති කුමරිය ඔහුව ගොපලු ජිවිතයෙන් මුදවා සිටුවරයෙකු දක්වා ගෙනා මග ඔහුට සිහිවන්නට වන්නේ අවසානයේ. සිතේ තමා කෙරෙහිම ඇතිවුන කලකිරීම ඔහුටම දරාගන්නට බැරිවෙනවා. ගැහිණියක් වී ඉපදීම තුල ඇයට ලද කරදර සෝතැවුල් දුක් පීඩා ද, තමාගේ දහසකුත් එකක් වැරදි තිබියදීත් ඇය විසින් කල සියලු යුතුකම් ගැන ද සිතා ඇය මෙතෙක් කල් බලාපොරොත්තු ව සිටි කෙටි වචන පෙළ වා තලයට එක් වෙනවා.
රූපාවතිය ඔබ මෙතෙක් දුක් වින්දේ ගැහුණු ආත්මයක් ලද නිසා. මා හට නොපිරිහෙළා යුතුකම් ඉටුකළ පිනෙන් ඔබ මතු ඉපෙදෙන සෑම ආත්ම භාවයකදිම පිරිමියෙක් වී ඉපෙදෙන්නට කියා පතනවා. ඇයට ඇති වූ නිරාමිෂ සතුට ඔබට සිතාගන්නට පුළුවන් ඇති. ඉන්පසු ඇය එම ආත්මභාවයෙන් මිදී කල්ප කාලාන්තරයක් බොහෝ දිව්‍ය බ්‍රහ්ම ලෝකවල සැරිසරා අමරවතී නම් නුවර සුමේද නමින් උප්පත්තිය ලබනවා. ඊළඟට කොටස එතැන් සිට.
උපකාරක ලිපි -
අග්ගමහා පණ්ඩිත ආචාර්ය බෙල්ලන ඤාණවිමල මහ නා හිමිපාණන් වහන්සේ විසින් බුදුසරණ පුවත්පතට සපයා තිබූ ලිපියක්ද
Journal of the International Association of Buddhist Studies යන ආයතනය විසින් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 2000 නොවැම්බර් මස පළකරනු ලැබු මාසික සඟරාවට ආචාර්ය රෙයිකෝ ඔනුමා විසින් ඔහුහේ ආචාර්ය උපාධිය සඳහා "ජනකාල මාලි ඇසුරෙන් " ලියනු ලැබූ "The Story of Rupavati: A Female Past Birth of the Buddha" යන කෘතියේ උපුටා ගැනීමේ කොටසක්ද, ත්‍රිපිටකාචාර්ය දිගන සුගතවංශ අපගේ ගුරුදේවයාණන් වහන්සේ විසින් රචිත පොතපතෙන්ද, උන්වහන්සේ සමග කල පෞද්ගලික සාකච්චා මගින්දය.
මාගේ කල්‍යාණ මිත්‍ර වින්සන් අළහකොන් මහතා.
මෙම ග්‍රන්ථද බලන්න - ජනකාල මාලි, සීමා විසෝදනී පාඨ